Hoe kies je een verrekijker voor vogelspotting?

De belangrijkste attributen voor vogelspotters zijn een vogelgids en een goede verrekijker. Maar welke verrekijker is dan het meest geschikt om vogels mee te gaan spotten? Op deze pagina proberen wij te verduidelijken wat volgens ons ideale verrekijkers zijn om vogels mee te kijken en behandelen we ook de beste budget kijkers en de beste compacte kijkers.

Advies van een expert

Cameraland eigenaar Ed Dorrestein heeft jarenlange ervaring als safarigids en vogelspotter:
Werkend als een safarigids heb ik altijd een geweldige verrekijker gehad om vogels te spotten, maar ook om ander wild of de natuur te bekijken. Ik heb regelmatig mensen meegenomen op safari die moeite hadden om bepaalde vogels te spotten, simpelweg omdat ze niet de juiste kijker bij zich hadden. Dat is erg jammer en ook niet nodig; met de juiste kennis kan iedereen een geschikte verrekijker binnen zijn of haar budget vinden!

Ben je van plan om de kijker ook op safari te gaan gebruiken? Klik dan hier voor meer informatie over safariverrekijkers.

Welke kijker kan ik het beste kiezen voor vogelspotting?

Zoals je misschien al gewend bent als vogelspotter, zijn er diverse omstandigheden van waaruit je naar vogels kunt kijken. Er kan sprake zijn van een grote weide met een wijds uitzicht waarij de vogels op grote afstanden zitten, maar ook van dicht beboste omgevingen waarbij ver kijken onmogelijk wordt gemaakt door de begroeiing. Natuurlijk is het onmogelijk om voor beide omstandigheden een geschikte kijker te vinden, daarom is het belangrijk om te bepalen wat voor jou als vogelspotter de meest voorkomende omstandigheden zijn en op basis daarvan te bepalen wat de juiste kijker is. Wil je dan toch een kijker die geschikt is in diverse situaties, dan wordt het belangrijk om te gaan kijken naar het meest geschikte all-round model.

Zodra je er uit bent wat voor jou in het algemeen het belangrijkste is voor het vogelspotten, kun je gaan kijken naar de meer specifieke eigenschappen van verschillende verrekijkers binnen een bepaalde categorie en van daaruit bepalen wat voor jou het meest geschikt is. Dit is een kwestie van een verrekijker uitzoeken die het beste past bij jouw specifieke wensen en eisen, niet alleen wat betreft specificaties van de kijker, maar uiteraard ook wat betreft het budget.

De ideale vergroting voor een vogelspotting verrekijker?

De belangrijkste reden voor het aanschaffen van een verrekijker voor vogelspotting, is dat je dichterbij wilt komen. Je wilt die mooie vogel nog groter en gedetailleerder in beeld krijgen. We starten daarom eerst met het bespreken van de meest ideale vergroting voor het spotten van vogels en daarin willen we meteen een (begrijpelijk) misverstand uit de wereld helpen: Een hogere vergrotingsfactor is niet altijd beter!

Er zijn een aantal nadelen bij kijkers met een zeer sterke vergroting. Met een hogere vergrotingsfactor worden de beeldhoek en de scherpte-diepte kleiner, waardoor het moeilijker is precies scherp te stellen op de vogel die je wilt gaan bekijken. Hiernaast zorgt een grotere vergroting er ook voor dat de kijker minder licht doorlaat, dit gaat ten koste van de contrastweergave en de scherpte van het beeld. Elke beweging wordt natuurlijk ook veel meer uitvergroot, waardoor je de kijker goed stil moet houden om een rustig beeld te creeëren. Dat kan soms erg lastig zijn.

Natuurlijk zijn er wel oplossingen om de kijker stil te houden, bijvoorbeeld door een statiefadapter op de verrekijker te monteren zodat je deze op een statief kunt plaatsen of door een verrekijker uit te kiezen met ingebouwde beeldstabilisatie. Canon verrekijkers zijn bijvoorbeeld voorzien van image stabiliser, maar dit lost het probleem van een zeer kleine beeldhoek natuurlijk niet op.

Als je van plan bent om de kijker voor meer dan alleen vogelspotten te gebruiken, is een verrekijker met 8x vergroting de meest populaire keuze.

Met een 8x verrekijker heb je een stuk grotere beeldhoek dan de kijkers met 10x vergroting of meer, hiermee wordt een vogel spotten een stuk makkelijker. Je hoeft namelijk minder accuraat te zijn om de vogel toch in het zicht te krijgen.

Stabieler beeld Met een 8x vergrotende verrekijker worden ook eventuele bewegingen een stuk minder versterkt dan bij kijkers met een vergroting van 10x of meer, Hierdoor wordt het een stuk makkelijk om rustig te kijken. Een stabiel beeld zorgt er tevens voor dat details bekijken soms zelfs beter gaat met een 8x verrekijker dan een 10x verrekijker.

Brildragend spotten
Voor de brildragende vogelspotter is een 8x verrekijker makkelijker dan een 10x of groter. Door de 'beperkte' vergroting is de oogafstand, de afstand gemeten vanaf het oculair tot de plek waar het beeld gevormd wordt, groter dan bij andere kijkers. Een grotere afstand maakt het voor brildragers makkelijker om een goed helder beeld te krijgen.

Samenvattend zijn verrekijkers met een 7 of 8x vergroting de ideale verrekijkers voor de meeste omstandigheden en een grote varieteit aan situaties. De grotere beeldhoek maakt het zoeken van vogels op afstand en het volgen van vogels in de vlucht een stuk makkelijker. Met 10x of groter vergrotende verrekijkers wordt het bekijken van fijne details beter. Dit is voornamelijk goed voor het spotten van roofvogels, grotere schuwe vogels of wild. Deze grotere vogels zijn over het algemeen een stuk langzamer en zitten vaak in grote open vlaktes. De kleinere beeldhoek is dan een minder groot probleem. Met het gebruik van sterker vergrotende verrekijkers wordt het wel lastiger deze goed stil te houden, de meeste verrekijkers zijn dan ook voorzien van een mogelijkheid om daar een losse statiefadapter op te monteren. Om deze toch uit de hand te gebruiken is een goede stevige hand noodzakelijk!

Beeldhoek (Field of view)

De beeldhoek is de breedte of de wijdsheid waarmee er gekeken wordt naar de scène of het onderwerp. Zoals al eerder beschreven, is de beeldhoek bepalend voor hoe we kijken en hoe makkelijk we de vogels kunnen vinden die we willen spotten. Een wijdere beeldhoek maakt het zoeken van vogels in de omgeving makkelijker en zorgt er ook voor dat snel vliegende vogels beter gevolgd kunnen worden in de vlucht. Een nadeel van een wijdere beeldhoek is daarentegen een lagere vergroting, hierdoor gaan de kleinere of specifiekere details vaak verloren.

De beeldhoek wordt mede bepaald door de grootte van de opening van de verrekijker. Een verrekijker met 8x20 heeft een kleiner beeldveld dan een verrekijker met 8x42, de 42mm opening zorgt er namelijk voor dat er meer licht binnenkomt en er ook een wijdere beeldhoek mogelijk is in de verrekijker. Het nadeel van een grotere opening is dat de verrekijker hierdoor een stuk zwaarder wordt. Lees ..hier.. meer over lichtsterkte.

Wat je dus zoekt is een verrekijker met een goede beeldhoek die past bij de vergroting van jouw keuze. Zoals eerder beschreven is een combinatie van de vergroting en de opening van de voorste lenselementen bepalend voor de beeldhoek. Meer glas betekent een grotere beeldhoed, maar betekent daarentegen ook een hoger gewicht. Het is dus zaak om goed te zoeken naar een combinatie die perfect past bij de eisen die jij stelt aan de verrekijker.

Ergonomie & focussing

Het spotten van vogels is een opgave op zich, het gemak van de bediening van een verrekijker is daarom bijna net zo belangrijk als de vergroting en beeldhoek. De focus snelheid en het focus gemak worden bepaald door meerdere factoren. Het focus instelwiel moet makkelijk te bedienen zijn, goed te draaien zijn en de algehele ergonomie moet passen in het geheel van de kijker. Dit is dus een belangrijke eigenschap voor het uitkiezen van een verrekijker.

Er zijn meerdere focus mechanismes, deze worden veelal niet aangegeven in de specificaties maar zijn daarentegen wel bepalend voor de snelheid waarmee je kunt focussen. Wat voor mechanisme voor jou het beste werkt is afhankelijk van de situatie en persoonlijke voorkeur.

Snel draaiende focus instelling
Het snel draaiende mechanisme houdt in dat je snel van de dichtstbijzijnde afstand naar de grootste afstand kan scherpstellen. Door het interne systeem wordt dit bij snel draaiende verrekijkers vaak al bereikt met slechts één omwenteling van de scherpstelknop, in sommige gevallen zelfs al met minder dan één volledige draai.

Sneller scherpstellende kijkers zijn goed te gebruiken in omstandigheden waarbij er grote verschillen zijn tussen de onderwerpen die je wilt bekijken. Snel wisselen tussen een vogel die dichtbij is naar een vogel in de verte, is hier bijvoorbeeld goed mee te bereiken. Het nadeel hiervan is dat kleine aanpassingen voor een optimale scherpte zeer lastig is, dat maakt het observeren van details lastiger.

Langzaam draaiende focus
Langzaam scherpstellende kijkers hebben als kenmerk dat meerdere omwentelingen van de scherpstelting noodzakelijk zijn om van de dichtstbijzijnde afstand scherp te stellen naar de verste afstand. Het langzamer draaiende systeem zorgt er echter wel voor dat de optimale scherpte bereiken een stuk makkelijker wordt en je eenvoudig hele subtiele aanpassingen in de scherpte kan realiseren. Dit is een ideale eigenschap voor vogelaars die meer gericht zijn op het bekijken van details.

Gemiddelde focus snelheid
Een verrekijker die niet snel scherpstelt door één slag, maar ook niet meerdere slagen nodig heeft, kan het beste worden ingezet als allround verrekijker. De snelheid waarmee de verrekijker scherpstelt wordt niet aangegeven in de specificaties, er zijn ook geen directe regels of verplichtingen voor. De snelheid en het gemak waarmee je scherpstelt is puur een kwestie van persoonlijke voorkeur.

verrekijkers met een vaste focus
Deze verrekijkers hebben een zeer groot scherpte-diepte veld, waardoor er dus niet specifiek gericht of scherpgesteld hoeft te worden op het onderwerp. De juiste persoonlijke afstelling om goed scherp te zien hoeft slechts één maal gedaan te worden, daarna heb je hier geen omkijken meer naar. Wat snelheid betreft is dit systeem natuurlijk niet te verslaan. Verrekijkers met een vaste focus hebben echter wel meerdere nadelen. Het ontwerp van de verrekijkers is vaak zeer zwaar en groot. De kwaliteit van deze verrekijkers is een stuk lager dan bij verrekijkers waar wel zelf scherpgesteld moet worden. Daarnaast kun je met een vaste focus kijker nooit zo dichtbij of ver weg kijken als met een handmatig gestelde verrekijker, je bent dus nogal beperkt in het bereik. Tot slot zullen details nooit zo goed zichtbaar zijn omdat de kijker gemaakt is om bij benadering scherp te zijn, het kan daarom nooit zo scherp zijn als wanneer je zelf precies scherpstelt.

Grootte & gewicht

De grootte en het gewicht kan heel belangrijk in sommige situaties en soms zeer tegenstrijdig werken. De afmetingen kunnen dus mee- of tegenwerken afhankelijk van hoe je als vogelspotter de verrekijker gebruikt. Het gewicht van een verrekijker wordt grotendeels bepaald door de grote van de voorste opening van de verrekijker en het frontglas is weer bepalend voor de lichtsterkte en de helderheid van de verrekijker, daarnaast is de combinatie van de vergroting en lensopening ook bepalend voor de beeldhoek van de verrekijker.

Compacte / kleine verrekijkers
De compacte verrekijker wordt gekenmerkt door een voorste lensopening van 20mm tot +/- 28mm. Een lichte en kleine verrekijker is een stuk makkelijker om mee te dragen, kleinere kijkers stellen je daarom misschien wel in staat om meer te zien dan je grote verrekijker. De kans dat je de kleinere verrekijker even meedraagt of in een andere tas er bij stopt is veel groter, je weet namelijk nooit of er iets moois voorbijkomt dat je wilt gaan bekijken.

Het voordeel van deze kijker is direct ook zijn grote nadeel, de kleinere lenzen zorgen er voor dat er veel minder licht binnenkomt. Dit maakt dat het kijken bij weinig licht een stuk lastiger wordt, ook de algehele contrast- en kleurweergave is minder door de kleinere opening van de verrekijker.

Grote verrekijkers
Grotere verrekijkers zijn te herkennen aan de opening groter dan 40mm. Hoewel deze een stuk groter en zwaarder zijn dan de kleine verrekijkers, hebben ze daarentegen wel een grotere lichtsterkte, helderheid en kwaliteit. Het gewicht en de grote zijn natuurlijk niet van belang als de kijker vaak op vaste opstellingen wordt gebruikt, in en rondom het huis worden verrekijkers met een grotere lichtsterkte vaak geprefereerd boven de kleinere modellen.

Voordelen grotere kijker
Door de grotere opening voor wordt ook de uitredepupil een stuk groter. Dit maakt het kijken bij weinig licht een stuk beter, omdat er meer licht door een grotere opening kan komen wordt het beeld zeer helder geprojecteerd op de ogen. Naast meer licht en helderheid is een grotere uitredepupil ook een stuk makkelijker in het gebruik. De uitredepupil van een 8x42 is 42/8 = 5,25 mm. Bij fel licht sluit het menselijk oog tot maar liefst 3mm, omdat de uitredepupil 5,25 mm is, kan je met veel minder moeite de verrekijker voor de ogen houden. Bij schemerlicht wordt een pupil tussen 5 a 7mm geopend, hoe groter de uitredepupil, hoe beter dit kijkt bij weinig licht en hoe meer contrast er in zit.

Hogere resolutie
De grotere frontglazen zorgen ook voor een hogere resolutie en dit bepaalt hoe goed het beeld is bij normaal gebruik. Grotere frontglazen betekenen wel meer resolutie alleen komt daarbij uiteindelijk wel de limiet van het menselijk oog in het spel. Grotere frontglazen zijn echter wel beter wat betreft de lichtsterkte, dit maakt het kijken bij weinig of slecht licht een stuk makkelijker. Grotere openingen worden vaak gebruikt voor astronomie kijkers, omdat er al een lage hoeveelheid licht aanwezig is helpt alles om beter te kunnen kijken.

Ergonomie & stabiliteit

Een grotere kijker is lastiger in beweging te brengen door zijn hogere gewicht, de massatraagheid van de kijker werkt dus mee en tegen voor het gebruik er van. Een zwaardere kijker is welliswaar makkelijker stil te houden ter voorkoming van lichte trillingen en beweging, maar een zwaardere kijker gaat ook eerder vermoeien en wordt daardoor lastiger om vast te houden.

De ergonomie van een grotere kijker is een stuk beter, de grotere buizen houden makkelijker vast. Er hoeft minder geklemd te worden om de kijker stevig vast te houden, door het grotere ontwerp is er meer ruimte ook eventueel met handschoenen in de winter toch nog de kijker goed te hanteren.

Gemiddelde verrekijker
Deze klasse valt tussen de 28mm & 42mm in. De verrekijkers met een kleinere voorste lensopening dan de grote kijkers zijn de gulden middenweg wat betreft ergonomie, lichtsterkte en gewicht. Een grotere kijker mag dan meer licht vangen en misschien beter vast houden, de prestaties van kleinere kijkers liegen er niet meer om. In sommige gevallen is het zelfs zeer lastig het verschil te zien tussen een 8x32 of 8x42 kijker, het gewicht en de grote zijn uiteraard wel direct waarneembaar.

De grootte van de kijker wordt dus bepaald door de omstandigheden waarin deze wordt gebruikt. De meeste fanatieke vogelaars hebben zowel een kleine als een grote verrekijker, dit stelt ze in staat om snel te kunnen spotten met de kleinere en details te observeren met de grotere. Voor gemiddeld gebruik worden veelal de verrekijkers met een middensegment grootte gekozen. De gulden middenweg is voor veel mensen toch de beste keuze.

De oogafstand

De oogafstand (ook wel eye relief genoemd) is belangrijk voor de mensen die met bril willen/moeten kijken om de verrekijker te kunnen gebruiken. De oculairdoppen zijn ontworpen voor mensen zonder bril om altijd op een goede afstand te komen van de verrekijker om zo het beste gebruik te kunnen maken van de optiek die in de verrekijker zit. Een verrekijker met een grotere oogafstand is in de regel makkelijker voor brildragers te gebruiken, vanwege de bril moet er altijd afstand gehouden worden van het achterste verrekijker glas. Is deze afstand te klein, dan kan dit niet goed of heel lastig worden gebruikt in combinatie met een bril. Voor gebruikers zonder bril zijn de oculairdoppen toereikend om de verrekijker zo efficient mogelijk te gebruiken.

Bouwkwaliteit & afdichting

De meeste kijkers zijn voorzien van redelijke afdichtingen tegen regen en luchtvochtigheid, maar meestal zijn deze niet helemaal waterdicht. Waterdicht gemaakte kijkers zijn veelal gevuld met een edelgas om het beslaan van glazen te voorkomen. Deze kijkers zijn een stuk beter afgedicht dan de normale verrekijkers, dit zorgt er ook voor dat stof en vuil veel beter worden buiten gehouden.

Kwaliteit van de verrekijker
De meeste lenzen in de verrekijkers zijn voorzien van een speciale anti-reflectie coating. Deze coatings zijn ontworpen om de lichtdoorvoer beter te maken. Elke lens heeft van nature een reflectie op het glas, al het licht dat wordt gereflecteerd is in principe verloren kwaliteit dat gemist gaat worden in contrast, kleur en helderheid. Uiteraard zit er ook nog verschil in de kwaliteit van de coatings die gebruikt worden op de glazen. Deze coatings zijn van invloed op de lichttransmissie van de verrekijker.

Er komt altijd 100% hoeveelheid licht binnen in de kijker, maar een verrekijker bestaat uit meerdere lenselementen die ieder stuk voor stuk een beetje verlies geven op de totale lichttransmissie. De gemiddelde verrekijker is voorzien van +/- 10 elementen inclusief de prisma's, elk van deze 10 elementen heeft vervolgens een stuk verlies van licht en kwaliteit. De duurdere verrekijkers zijn meestal voorzien van hoogwaardige multilayer coatings die per lens maar liefst 99,5% licht doorlaten. Met 10 elementen is dat dus 10x 0,5% verlies, een totaal lichtverlies van 5% door de hele verrekijker heen.

De goedkopere en goedkoopste verrekijkers hebben minder goede coatings wat betekent dat er per lens in de verrekijker 1,5 to 6% verlies optreedt over het geheel, in het ergste geval is dat zelfs 10 x 6%, oftwel een verlies van 60% licht door de kijker. Dit verlies zorgt er voor dat het beeld er minder scherp uitziet en het contrast en de helderheid een stuk minder zijn. In de verrekijker specificaties staat vaak aangegeven wat de totale lichttransmissie is en dus ook al een stuk van de kwaliteit van de verrekijker bepaald wordt.