Hoe kies je een verrekijker voor astronomie?

Iedereen met interesse in astronomie en sterrenkijken zou in ieder geval een goede verrekijker moeten hebben, een verrekijker maakt het mogelijk om toch wat gedetailleerder te kijken dan met het blote oog. Door een verrekijker te gebruiken bij nacht kun je zelfs nog meer sterren zien dan normaal, zelfs sterren die niet met het blote oog zichtbaar.

Als de grootste interesse in de astronomie ligt bij het bekijken en ontdekken van structuren en details van planeten, dan ben je waarschijnlijk meer gebaat bij een telescoop. Verrekijkers halen simpelweg niet de zelfde vergroting als een telescoop. Er zit wel een voordeel aan de kleinere vergroting van verrekijkers, het bekijken van open sterclusters en grotere nevels gaat met een verrekijker waarschijnlijk beter werken dan met een telescoop.

De verrekijker voor sterrenkijken

Wat voor verrekijker je het beste kan aanschaffen voor sterrenkijken is afhankelijk van hoe je de kijker exact gaat gebruiken en hoe specifiek de te bekijken onderwerpen zijn. De beste verrekijker voor iemand die zowel in de nacht naar sterren wil kijken , maar deze tevens overdag wil gebruiken voor vogels of andere observaties, komt bij een andere keuze uit dan iemand die een verrekijker puur en alleen gaat gebruiken voor het kijken naar sterren. Het gewicht en de grootte is natuurlijk ook minder belangrijk voor iemand die hem alleen voor sterren gebruikt en de kijker niet dagelijks meeneemt.

Hoe wil je een verrekijker gebruiken?

Verrekijker uit de hand voor sterrenkijken en algemeen gebruik
Een verrekijker makkelijk kunnen pakken en een niet al te grote daarvoor gebruiken maakt het gebruik er van makkelijker en leuker, omdat de verrekijker kleiner is kan je deze sneller pakken en beter stil houden. Probeer voor een verrekijker voor algemeen gebruik en voor gebruik uit de hand de vergroting onder de 12x te houden. Verrekijkers met 12x vergroting zitten op het randje van makkelijk stabiel houden, ook het gewicht van een 12x vergrotende kijker is meer dan die kleinere varianten.

Grote verrekijkers voor gebruik op statief
Zodra een verrekijker te groot wordt om uit de hand te houden of te zwaar is, wordt dit wat gebruiksgemak betreft vergelijkbnaar met het gebruik van een telescoop. Grotere verrekijkers hebben vaak een 15-30x vergroting en zijn zo groot dat het stilhouden uit de losse hand niet meer te doen is. Met zulke vergrotingen worden sterren of planeten daarentegen wel zeer gedetailleerd zichtbaar.

Lichtsterkte van de verrekijker
De lichtsterkte van een verrekijker wordt bepaald door de diameter van het voorste element, deze waarde wordt uitgedrukt in milimeters. Hoe groter het frontelement des te helderder de verrekijker is en comfortabeler deze zal kijken, dit is erg belangrijk bij het bekijken van sterren! Een ideaal model om nog uit de hand te kunnen gebruiken is de Canon 18x50 L IS verrekijker. Met een opening van 50mm en een vergroting van 18x is dit al een mooie kijker om te gebruiken, samen met de sabilisatie in deze heb je niet direct een statief nodig. Wat conventionelere verrekijkers voor sterrenfotografie zijn de 7x50 verrekijkers.

Enorme verrekijkers
Er zijn zelfs verrekijkers met frontlenzen van 70-80 en zelfs 100mm, deze zijn echter 9 van de 10 keer al niet meer uit de hand te gebruiken vanwege het gewicht en de grootte. Daarnaast worden verrekijkers uit deze klasse zelden gebruikt omdat ze in deze maat al snel worden vervangen door de echte sterren/spiegel telescopen. Deze zijn door de constructie nog een stuk breder en groter te maken dan hun verrekijker tegenhangers.

Uitredepupil (Exit pupil)
De uitredepupil is één van de belangrijkere aspecten bij sterrenkijken. Het menselijk oog kan bij slechte lichtomstandigheden tot maximaal 9mm open gaan. Overigens varieert dit per persoon, bij sommigen is het tot 5mm en bij anderen tot 9mm. De meeste mensen hebben een maximale pupil grootte van 7mm. Waarom is de uitredepupil belangrijk voor sterrenkijken? Voor een optimale helderheid wil je dat er zoveel mogelijk licht wordt verzameld voor je ogen. Bij het gebruik van een 7x50 verrekijker krijgen we de volgende uitredepupil: 50/7 = 7,1mm uitredepupil

Zoals eerder uitgelegd is de 7x50 een van de meest conventionele verrekijkers die er zijn voor sterren kijken. Zou je eenzelfde bereking toepassen met een 8x20mm verrekijker zal de uitredepupil slechts 2,5mm zijn. Een groot deel van je oog wordt dus niet benut om licht op te vangen en dit zorgt er ook voor dat het beeld er donker uitziet en niet makkelijk kijkt.

Er zijn niet verschrikkelijk veel verrekijkers die een uitredepupil halen van 7mm. Als je gaat zoeken naar een verrekijker voor het gebruik bij sterren, probeer dan minimaal een verrekijker te zoeken die een pupil grootte haalt van 4 a 5 mm, dit maakt het kijken onder slechte omstandigheden toch makkelijker.

De uitredepupil is natuurlijk al een geweldige manier om een goede kijker uit te zoeken voor sterrenkijken of het observeren bij weinig licht, dit wordt echter wel sterk beïnvloed door de lichttransmissie. De lichttransmissie staat los van de specificaties van de verrekijker en zal ook in alle gevallen worden bekend gemaakt. Elk oppervlakte van een lens weerkaatst licht, de hoeveelheid weerkaatst licht wordt bepaald door de kwaliteit van de coatings die daar op gebruikt worden. Ongecoatte lenzen kunnen tot wel 5% licht afbuigen, met goede en extreem goede coatings kan dat worden teruggebracht tot 1 of zelfs 0,1%. Dit is ook direct de reden waarom dit niet altijd wordt vermeld in de specificaties, alleen de beste kijkers zullen deze informatie bekend maken omdat ze daardoor echt beter zijn.

Wat houdt de lichttransmissie dan precies in?

We gebruiken het eerder genomen voorbeeld van de 7x50 verrekijker. Elke verrekijker haalt in eerste instantie natuurlijk altijd 100% van het aanwezige licht binnen, hierma komen de coatings pas in het spel. Een goedkope verrekijker heeft met de lenzen en prisma's zo rond de 10 oppervlaktes aan glas die het licht kunnen reflecteren. Bedenk hierbij dat het zelfs kan gaan om 5% verlies, dit betekent dus dat bij matige verrekijkers dat van al het licht dat binnenkomt 50% (10 oppervlakken die 5% per keer verliezen = 50%) gereflecteerd wordt door de lenzen zelf. Het is dus zo dat niet elke 7x50 kijker hetzelfde is. Als je dit wil komen testen, zorg dan dat het al donker is of kies een moment uit waarbij het licht niet goed is, hiermee zie je al direct welke verrekijkers beter zijn dan de anderen.

De conclusie is dat een verrekijker die geschikt is voor sterrenkijken een vergroting moet hebben die het toestaat om deze die uit de hand vast te houden is, dit zorgt er voor dat er geen lastige constructies gemaakt hoeven worden met statieven, en voldoende lichtsterkte is.