Als Top Gear over camera's zou gaan, dan zou de uitzending over de Sony A9 wellicht als volgt beginnen:

Some say it is your wet dream, some even say it's the only camera fast enough to take pictures of your mother in law with her mouth closed, we only know it as ‘The beast' the jaw dropping, awesome Super Cool.

Het schrijven van een review is meestal niet zo moeilijk. Je neemt een camera een paar dagen mee op pad, maakt een paar foto's en je komt al snel tot een goed en weloverwogen oordeel. De camera is goed of niet zo goed en in zijn marktsegment krijgt hij zijn waardeoordeel mee. Simpel zat. Deze keer is het alleen wel wat ingewikkelder.

Pro segment

De Sony A9 is bedoeld voor het PRO-segment en daar zit nou net het probleem. Met de introductie van de Samsung NX1 maakten wij een grote fout. De spec's van de camera waren fantastisch, de eerste resultaten zeer goed en uiteindelijk kwamen we tot het oordeel ‘zeer goed'. Achteraf bleek dat we te snel hadden geoordeeld. De camera bleek na langdurig gebruik toch niet zo goed en de grand finale was een exit van Samsung op de camera markt. Nu, met de introductie van de Sony A9, ben ik dus extra kritisch en omdat Sony inzet op het hoogste niveau ga ik op zoek naar alle fouten, hoe klein ook, die ik kan vinden. Daarnaast moet mijn oordeel weloverwogen zijn, want onze PRO klanten (lees beroepsfotografen) zullen mij volledig afzeiken op Social Media als mijn oordeel niet juist blijkt te zijn. Nou beste vooringenomen pixel peepers, pixel fetisjisten (leuk woord voor Cameraland scrabbel), reflex aanhangers en anderen die Sony slechts een Hifi merk vinden, de volledige review kan je overslaan want hier is alvast mijn conclusie:

Wauw!

Technisch gezien moet de camera zich gaan meten met de andere modellen in het pro-segment, de Canon 1D-X Mark II, 5D mark IV en Nikon D5 zijn dus de benchmark. Op zich is dat niet zo'n probleem ware het niet dat de camera nooit een eerlijke kans zal krijgen. Iedere mislukte foto is de schuld van de camera en iedere geslaagde plaat een gelukstreffer. Sony is immers in de ogen van velen nog steeds het merk van de walkmans en playstations en heeft derhalve geen historie op cameragebied. Dat Tesla geen historie heeft in automotive vergeten we gemakshalve even, die auto's vinden we gewoon super cool.

Zelf ben ik een beetje vooringenomen als het Sony betreft. Ik vind Sony namelijk super cool en dan met name sinds het merk de RX100, haar duurste compactcamera tot dan toe, op de markt bracht.

Bron: Petapixel

Ik kan mij nog de vele gesprekken met vertegenwoordigers van andere merken herinneren die deze camera's onverkoopbaar achten. Dat bleek een misvatting. De camera werd en is nog steeds een hit en toen even later de A7 serie op de markt kwam was de toon gezet. Inmiddels heeft Sony de markt veroverd met Full Frame. In Amerika staan ze op de tweede plaats (na Canon) en dat is een resultaat waar ze bij Sony drie jaar geleden alleen maar van konden dromen. In de gesprekken die ik met de Japanse top van Sony had werd mij verteld dat zij maar één doel voor ogen hebben, nummer 1 wereldwijd. Dat zal waarschijnlijk nog wel even duren, maar ik ben er blij mee dat ze in iedere geval die ambitie hebben. Stevige concurrentie maakt alles beter.

Het testen van een Sony A9 in een paar uur.

Omdat er in heel Nederland slechts één exemplaar van de A9 aanwezig is, had ik de camera maar een paar uur bij daglicht tot mijn beschikking. Het testen op de belangrijkste spec's moest dus goed, snel en met zekerheid gebeuren. Vandaar dat ik de volgende test heb uitgedacht. We testen het afslaan op de golfbaan, 20 foto's per seconde moet een goed beeld geven van de swing. We testen de autofocus met een vliegtuig. Als hij dan toch 20 beelden per seconde kan maken en de autofocus 60 keer per seconde opnieuw uitrekent, dan is een vliegtuig bij een doorstart recht op de camera af toch op zijn minst een uitdaging te noemen. We testen de beeldstabilisatie vanuit het vliegtuig. 200 mm tele in een schuddend sportvliegtuigje is eveneens een uitdaging. En last but not least testen we de ruis. De hangar op het vliegveld is feitelijk een oude donkere boerenschuur, laten we maar eens zien wat hij daar presteert. De foto's zijn allen gemaakt in zowel RAW als JPEG. Voor de review gebruikte ik de JPEG versies, de RAW converter was namelijk nog niet beschikbaar.

De camera in 5 seconden:

Supersnelle full frame camera in het professionele segment met een 24 megapixel sensor, 20 foto's per seconde, 5-assige beeldstabilisatie en een geluidloze sluiter. Hieronder de camera uitleg in een half uur.

De Knoppen, de body en de handligging

De Sony A9 is echt een upgrade van de Sony A7 series. De body van de A9 is groter, zwaarder en ligt duidelijk beter in de hand dan de bodies uit de A7 serie. Ook hebben we aan de buitenkant wat extra knoppen erbij gekregen die de bediening toegankelijker en sneller maken. Links op het camerahuis hebben we nu een knop met dubbelfunctie. De bovenste schijf van die knop geeft direct toegang tot de instelling voor het aantal beelden per seconde of single shooting. Ook bracketing en de self timer vind je hier. Naast dat het instellen van deze functie nu sneller gaat is het ook gemakkelijker. Eén blik op de knop en je weet welke stand er ingesteld staat. De onderste schijf van de knop gebruik je voor de instellingen van je autofocus. Een joystick op de achterkant van de body maakt het verstellen van je focuspunt heel veel gemakkelijker. Je ziet in dit ontwerp duidelijk de commentaren van de A7 gebruikers terug.

Twee cardslot, maar slechts één met hoge snelheid

De Sony A9 heeft twee SD card slots. Makkelijk natuurlijk en volledig aan te passen naar je wensen. Zo kun je bijvoorbeeld de RAW beelden op card 1 opslaan en de JPEG's op card 2. Bij het binnenhalen van je foto's in Lightroom gebruik je alleen card 1 en heb je even snel een foto nodig voor Social Media o.i.d. dan staan je JPEG's op card 2. Klein dingetje, er is slechts één cardslot te gebruiken op de hoge UHS-II snelheid. De snelste kaart moet dus in slot 1 en die snelheid heb je echt nodig bij 20 foto's per seconde. Bij die snelheid en langdurig fotograferen loop je namelijk tegen een probleem aan.

Bij het fotograferen van het landen van het vliegtuig was ik bij iedere landing al gauw 5 seconden aan het fotograferen, dit zijn dus ongeveer 100 foto's. Zodra je klaar bent wil je natuurlijk terugkijken en/of iets veranderen in het menu. Beide opties zijn tijdelijk niet beschikbaar, want de camera is de foto's aan het wegschrijven naar de kaart en dat lijkt toch vrij lang te duren. Wellicht dat Sony hier met komende firmware wat aan kan doen, maar de snelste kaart gebruiken is wel noodzakelijk. En dan direct nog een ander punt om rekening mee te houden, je kaart is supersnel vol. 20 foto's per seconde in RAW, je wil niet weten hoe snel je zomaar 1000 foto's op je kaart hebt staan. [het vliegtuig kwam 5 keer over, iedere keer 6 seconden fotograferen in JPEG en RAW = 1200 foto's] De camera beschikt over een zeer grote buffer met een opslagcapaciteit van 241 compressed RAW files en dat is veel, heel veel. Het is mij nog niet gelukt om de buffer op een normale manier vol te krijgen, wat met mijn Canon 1DX en de 5D mark IV altijd vrij snel het geval was. Deze camera's legen overigens de buffers wel weer snel.

Het scherm

Op de Sony A9 zit een kantelbaar scherm van 3 inch met 1.444.000 pixels. Deze is van goede kwaliteit en perfect zichtbaar, ook met de zon in je rug. Op het Sony scherm kun je namelijk de zonnig weer optie aanzetten. Het beeld wordt nu heel helder en vooral contrastrijk en daar heeft Sony met de A9 nog wat aan toegevoegd. Bij de andere Sony A7 camera's is deze optie niet mogelijk tijdens het filmen, het scherm schakelde automatisch naar een vrij vlakke, grauwe weergave. Op de Sony A9 is dit veranderd. De zonnig weer optie is nu ook tijdens het filmen te gebruiken. Ook fijn aan dit scherm is dat de automatische omschakeling tussen zoeker en scherm uitschakelt zodra je het scherm kantelt. Dit voorkomt heel veel irritatie. Iedere keer als je op andere camera's het touchscreen wil aanraken springt de camera om naar de zoeker, maar deze dus niet.

Maar dan toch het eerste kritiekpunt op de camera. Weliswaar volledig onnozel, komt in geen enkele review tot uiting, maar het is er wel één. Als je zo'n lelijk oranje reflecterend veiligheidshesje draagt werkt het automatische omschakelsysteem niet meer. Je kijkt dus altijd door de zoeker of je houdt de camera met gestrekte armen vast.

Het scherm is ook touchscreen, maar verwacht nu niet dat je de camera volledig kan bedienen. Het touchscreen werkt voor het verplaatsen van het autofocuspunt en een dubbelklik vergroot de foto bij het terugkijken. Ook hier verwacht ik wel wat extra functies na een software update.

De viewfinder

De viewfinder geeft een 100% overzicht van het beeld met een 0,78x vergroting en heeft 1280 x 960 pixels. Dat lijkt niet zoveel te verschillen van andere viewfinders (waaronder de A7R II), maar blijkt in de praktijk toch veel uit te maken. Details zijn veel beter zichtbaar en je ziet het verschil vooral goed als je bijvoorbeeld naar een klein vogeltje in het riet kijkt. Met de meeste elektronische zoekers zoek je je rot naar de vogel (klopt ook wel want ze hebben een schutkleur), maar met de A9 lukt het behoorlijk goed. Wat ik wel als irritant ervaren heb is de zebra-functie (de waarschuwing tegen overbelichting). Dit is zo irritant in de zoeker dat ik hem maar gauw weer uitgezet heb. Je kunt de mate van overbelichtingswaarschuwing overigens procentueel instellen, maar het bleef irritant. Bij deze camera baseer ik mijn snelle oordeel dan ook maar op het histogram wat subtiel in de zoeker te zien is.

No blackout

“Geen zwart pause” zouden we vroeger bij de diaprojectoren met overvloeier zeggen. Deze camera geeft je live een continue beeld, ook bij 20 foto's per seconde. Maar, ik moet het toch even kwijt, waar maken we ons druk over? Bij spiegelreflexcamera's hebben we vrijwel constante blackout. Immers - een modelletje hier en daar uitgesloten - bij iedere opname klapt de spiegel op en zien we door de zoeker niets dus.

Het is overigens wel gaaf in het gebruik, ik kan niet anders zeggen. Je volgt je onderwerp tijdens het fotograferen alsof je er live naar kijkt. Een vliegende vogel, een sportactie, het wordt allemaal een stuk gemakkelijker als je constant kan blijven kijken en als je het vergelijkt met sommige goedkopere systeemcamera's ontdek je nog meer voordelen. Bij sommige goedkopere modellen ijlt het beeld altijd een beetje na. Als je dus denkt dat je de wielrenner constant vol in beeld had kom je er als hij al voorbij is achter dat je hier en daar een stuk wiel mist. Simpelweg omdat je het niet gezien hebt. Bij de A9 is dit niet het geval, what you see is what you get!

Geluidloos

De elektronische sluiter maakt het mogelijk geluidloos en zonder inwendige trillingen in de camera te fotograferen, maar dat is wel even wennen. Het blijft heel vreemd te fotograferen zonder dat je hoort en ziet wat je aan het doen bent. De geluiden van vroeger zitten bij mij zo sterk ingebakken dat je als het ware een beetje kortsluiting in je hoofd krijgt. Het eerste dat je waarschijnlijk dus wilt doen is het geluid en de visuele hulpmiddelen aanzetten zodat je weer ziet en hoort wat je doet. In de zoeker zie je dan een dun grijs lijntje dat flikkert op de maat van het fotograferen. Het werkt heel goed en went snel. Ook handig is dat je in de zoeker kan zien hoe vol je buffer is, niet dat je hem ooit vol krijgt maar handig is het wel.

Voor

Na

Stacked CMOS sensor

De A9 heeft een Stacked CMOS sensor van 24.2 megapixel. Dat klinkt fantastisch, maar wat betekent het? Het relatief lage aantal pixels geeft een hoop voordelen. De pixel is groot, deze heeft dus een goede signaal-ruis verhouding, en het zijn er meer dan genoeg om flink veel detaillering in de foto's te krijgen. Daarnaast heb je met een camera met relatief grote pixels minder kans op bewegingsonscherpte en worden je fouten minder hard afgestraft. De sensor is een zogenaamde stacked sensor en dat betekent weer dat de snelheid van uitlezen van data veel hoger is dan bij een conventionele sensor.

Simpel uitgelegd, bij een normale sensor wordt de data pixel voor pixel en rij voor rij uitgelezen. Bij de nieuwe stacked sensoren van Sony worden alle pixels tegelijkertijd uitgelezen wat in snelheid van uitlezen en dataverwerking natuurlijk een groot verschil is. 24 miljoen zandkorreltjes 1 voor 1 oprapen of met een grote schep in één keer de hele berg. De sensor is ook voorzien van maar liefst 693 autofocuspunten, een fantastisch aantal dat in combinatie met alle andere spec's de camera een echte gamechanger maakt. De voordelen van het zo snel uitlezen van de pixels zijn legio, je kan natuurlijk veel sneller achter elkaar fotograferen, bij filmen ontstaat zelfs in 4K de mogelijkheid om met gebruik van de volledige sensor slow motion te gaan maken (100 fps = 4 maal vertraagd weergeven) en het probleem dat bekend staat als rolling shutter wordt duidelijk minder.

De simpele uitleg. Stel je een situatie voor waarbij je een vliegtuig fotografeer dat dwars aan je voorbij vliegt. De snelheid is dan zo hoog dat het vliegtuig zich op het beeld heeft verplaatst voordat een ‘normale' sensor alle pixels volledig heeft uitgelezen. Je zal dus enige vervorming in het vliegtuig zien als je de opname in het groot bekijkt. Bij een stacked sensor worden alle pixels in één keer uitgelezen en zal dit probleem dus veel kleiner zijn.

De sluiter en zijn snelheid

Naast het snel uitlezen van de data heeft de Sony A9 nog een voordeel t.o.v. anders camera's en dat is zijn snelste sluitertijd van 1/32.000 seconde. De motor van het vliegtuig draait hier vol gas, waardoor je zelfs bij een sluitertijd van 1/10.000 seconde nog iets van bewegingsonscherpte bij de propellers kan zien. Met een sluitertijd van 1/32.000 seconde is het beeld daarentegen haarscherp en staan de propellers stil.

De autofocus

Dit kan een heel lang of heel kort verhaal worden. In het kort, en ik ben echt wel wat gewend, wauw. De lange versie duurt natuurlijk langer en begint met “Er was eens...”

Sony autofocus, sprookje of werkelijkheid

Om de autofocus te testen had ik natuurlijk kunnen kiezen voor een sportwedstrijd, de camera wordt immers gepromoot als camera voor sportfotografen en snelheids fanaten, ik ben alleen niet zo van sport en al helemaal niet van de geur in een sporthal. Ik heb daarom gekozen voor het testen met een sportvliegtuig, zo blijf ik toch een beetje in het genre.

Samen met mijn vriend en piloot Roger van Zaal ben ik op stap gegaan naar vliegveld Middenmeer. Het plan was dat ik op de landingsbaan zou gaan staan en fotograferen terwijl hij een paar keer een doorstart over mij heen zou maken. De snelheid naar mij toe zou dan ongeveer 70 knopen (= 130 kilometer per uur) zijn. Het resultaat zie je in de film waar we alle foto's 113 in totaal hebben gemonteerd en dat op de ware snelheid van 20 foto's per seconde. De camera hield zich perfect. Zoals je kan zien komt het vliegtuig over de bomen aanvliegen en daar moest de autofocus het vliegtuig alvast oppikken. Een voor de camera moeilijke situatie, wit vliegtuig tegen grijze achtergrond terwijl de bomen juist veel contrast hebben. Doordat het AF systeem op volgen stond pikte de autofocus echter feilloos het vliegtuig eruit en bleef keurig volgen. Wat je ook merkt is dat de AF berekening 60 keer per seconde wordt uitgevoerd. De scherpte zit er echt bij iedere foto perfect op, zelfs als het vliegtuig zeer dichtbij is. Een super prestatie en superieur aan alles wat ik tot nu toe heb gezien of meegemaakt.

Dit lijkt een makkie voor de camera

Het is voor de autofocus relatief makkelijk om een onderwerp als een op je afkomend vliegtuig te volgen. Het moet echter wel gezegd worden, hij doet dit perfect. Het voordeel zit ook hier in het mirrorless ontwerp van de camera en de 693 autofocuspunten die over vrijwel de gehele sensor zijn verspreid. De camera kan namelijk, zelfs tijdens het fotograferen, de bewegingen van het onderwerp zien en meten en daarop vooruit gaan lopen met scherpstellen. Dit in tegenstelling tot een spiegelreflex waar bij iedere opname de spiegel opklapt en de autofocusberekening zelfs even helemaal stopt. Een andere test zal moeten uitwijzen of de camera zich ook goed houdt als de bewegingen van het onderwerp onregelmatig worden. Dit zou bijvoorbeeld kunnen met een mannequin op een catwalk, omdat zij bij iedere stap vertraagt en versnelt. Heel veel camera's hebben met name bij dit soort onderwerpen moeite met de autofocus. Mijn verwachting is dat de Sony A9 zich ook hier goed uit gaat redden, er worden immers meer autofocus berekeningen per seconde uitgevoerd dan je foto's kan maken. 60 AF berekeningen per seconde bij 20 foto's per seconde betekent dat er voor iedere foto op zijn minst drie berekeningen kunnen worden uitgevoerd. Als je dan ook nog bedenkt dat de tijdsduur tussen twee foto's maximaal 0,05 seconde is moet er wel heel veel met je onderwerp gebeuren wil de camera dit niet bij kunnen houden. Straks, als ik de camera wat langer tot mijn beschikking heb, kunnen we op dit soort situaties nog wel eens gaan testen.

Een ander groot verschil

Autofocus is prima, maar dat is bij meer camera's zo. Er is echter wel een groot verschil in de plaats van de autofocuspunten op de sensor. Bij de concurrerende 1DX mark II en de Nikon 5D zijn de af punten met name geconcentreerd op het midden van de sensor terwijl bij de Sony A9 de punten rijkelijk verdeeld zijn tot de randen aan toe. Dat maakt een groot verschil. Als je onderwerp zich beweegt naar de zijkant van het beeld zullen de Nikon en Canon camera's het met de autofocus metingen niet meer redden, maar gaat de Sony nog een tijdje door. Zelfs aan de rand van het beeld zijn voldoende AF punten om goede autofocus berekeningen te maken. Zo ook bij mijn opnamen met het vliegtuig. Zelfs bij de laatste foto's waarbij het vliegtuig al bijna uit beeld is werkt de autofocus nog steeds perfect.

En dan de snelheid van de AF motoren

Snelle autofocus metingen zouden natuurlijk volledig teniet gedaan worden als de lenzen het niet bij kunnen houden. In de winkel zien we dit fenomeen vaak voorbij komen. Mensen kopen een hele snelle camera en dan een goedkope telelens voor het fotograferen van bijvoorbeeld de voetbalwedstrijden van zoonlief. Sorry, maar dit werkt natuurlijk niet. De Sony A9 heb ik getest met de lenzen die daarbij horen, dus de G masterlijn. Deze hoogwaardige lenzen zijn geschikt voor 100 megapixels camera's (overigens ook een verschil met de andere fabrikanten) met snelle motoren. Het resultaat is uitstekend. Wederom is het vliegtuig een goed voorbeeld.

De snelheid waarmee het vliegtuig op mij afkomt (140 km/uur) is hoog, maar valt relatief gezien wel mee als je op grote afstand fotografeert. Het vliegtuig verplaatst zich met 40 meter per seconde. Tussen mijn foto's zit steeds 0,05 seconde dus dat is een verplaatsing van 2 meter tussen elke foto. Als ik dan op 50 meter afstand fotografeer dan valt die verplaatsing relatief gezien wel mee en kunnen de AF motoren dit gemakkelijk bijstellen. Het wordt heel anders bij de laatste foto's die ik van het vliegtuig maak. Ik fotografeer nu op 10 meter afstand en dan is twee meter verschil per foto wel heel veel. Toch houden de Sony lenzen zich ook hier uitstekend. Kijk maar eens naar de laatste foto van het vliegtuig. Ragscherp.

Autofocus modi

Voor de autofocus instellingen kun je kiezen uit:

• Wide - De gehele sensor, je gebruikt alle 693 AF punten. Ideaal voor actiefoto's waarbij er een hoop ongecontroleerde beweging is in je beeld.
• Zone - Zone AF stelt je in staat om 1 van de 9 vooraf ingestelde autofocus gebieden te kiezen. Elke zone gebruikt zo'n 25% van het gehele beeld met een lichte overlap per gebied. Je kan heel snel wisselelen tussen de gebieden met de joystick.
• Centrum - Het gebied in het midden van de sensor. De snelste en gemakkelijkste manier als je zelf wilt bepalen waar wordt scherpgesteld. Plaats je onderwerp middenin het beeld, druk de ontspanknop half in, verander je compositie en druk door.
• Flexibele spot - Een door jezelf in te stellen AF punt op elke plek in je beeld. Je kan kiezen tussen drie verschillende groottes, small, medium en large. De meest gebruikte standen zijn natuurlijk medium en large. Met slechts één heel klein punt heeft de camera vaak moeite met scherpstellen en deze stand is meestal onnodig.
• Expand flexibele spot - hetzelfde als Flexibele spot maar dan houd de AF ook nog rekening met het gebied direct rond je ingestelde punt.

Lock-on AF en gezichtsherkenning

Bij AF-C, dus continue autofocus, heb je de beschikking over vele instelmogelijkheden die allen weer anders werken. Testen, testen en testen is nodig om de voor jou meest ideale stand te vinden. Zelf had ik de camera te kort tot mijn beschikking, maar van vele standen die ik even snel geprobeerd heb zag ik direct het nut en het werkte gewoon goed. Gezichtsherkenning is er zo één. Het werkt perfect bij sportfotografie, hij pikt feilloos een gezicht eruit en blijft daar al volgend op scherpstellen. Ik probeerde het met een hardlopende collega op het winkelcentrum, helaas vond hij de foto's niet flatteus genoeg om groot te publiceren.

De AF lock-on werkte weer ideaal bij bijvoorbeeld vogels maar ik kan mij ook voorstellen dat het bij een jagende cheetah fantastisch is .Op basis van kleur en vorm maakt de camera een selectie die meeverandert als je onderwerp zit verplaatst in je beeld. De scherpstelling blijft continue je onderwerp volgen.

5-assige beeldstabilisatie

Als we kijken naar conventionele full-frame camera's van Nikon en Canon, dan valt daar op dat er geen beeldstabilisatie in de camera aanwezig is maar uitsluitend op de lenzen. Je beschikt dan ook altijd over twee-assige beeldstabilisatie. De Sony A9 is een full frame camera met ingebouwde 5-assige beeldstabilisatie die een voordeel geeft van 5 extra stops. De werking hiervan is uitstekend zichtbaar in de zoeker, even de knop half indrukken en je ziet direct het resultaat. Om te kijken of het systeem goed werkt kun je allerlei testsituaties bedenken, maar aangezien wij deze dag een hotsend vliegtuig tot onze beschikking hebben ligt het voor de hand om hiermee de lucht in te gaan. De motor trilt voortdurend, turbulentie is alom aanwezig, geen zon, laaghangende bewolking en een telelens van 200 mm. Zonder beeldstabilisatie ben je in deze situatie verzekerd van onscherpe foto's.

Ik heb een Sony 70-200/2.8 G-master lens bevestigd en de camera ingesteld op ISO 1000 en sluitertijd 1/1000 sec. We vliegen met een snelheid van circa 180 km/uur met het raam open. Ik heb in het verleden wel vaker uit een vliegtuig gefotografeerd, maar als ik dan lang door een telelens bleef kijken werd ik altijd misselijk. Nou heb ik daar sowieso snel last van, ik word al misselijk als ik naar mijn kleindochter in de draaimolen kijk, maar deze keer ging alles goed. Wellicht was dit te danken aan het rustige zoekerbeeld door de uitstekende beeldstabilisatie in de camera. Wat mij nog meer opviel was het gemak van een scherpstelknop op de lens. Op de G-masterlenzen zitten knoppen die, als je ze indrukt, ervoor zorgen dat de camera gaat scherpstellen. Dit werkt veel makkelijker dan het gebruik van de ontspanknop. Wanneer je scherpstelt door de ontspanknop half in te drukken maak je door het hotsen van het vliegtuig toch vaak onbedoeld foto's.

Zoals de foto's laten zien was er inderdaad geen zon en zijn de foto's wat contrast arm, maar dit valt de camera niet te verwijten. De complete set, camera en lens, hield zich uitstekend en ik heb geen enkele foto kunnen ontdekken met zichtbare bewegingsonscherpte. Omdat we eigenlijk niet mochten vliegen vanwege te laag hangende bewolking, hadden we maar een paar minuten in de lucht en ben ik helaas vergeten wat foto's te maken met de beeldstabilisatie uit. Ik weet alleen op basis van ervaringen uit het verleden dat er bij 1/1000 sec en 200 mm tele vroeger vaak veel onscherpe foto's tussen mijn beelden zaten. Met andere woorden: beeldstabilisatie score 5 uit 5.

ISO en ruis of juist niet.

De sensor is 24 megapixels en dat op full frame zorgt voor grote pixels. Derhalve is de signaal-ruisverhouding uitstekend en kun je met deze camera rustig fotograferen op hoge ISO's.

Een pixel is een diode die, als hij licht opvangt, een signaal afgeeft. Dit signaal wordt hoger (sterker) naarmate er meer licht wordt opgevangen. De diode geeft van zichzelf al een zwak signaal af, dus ook als hij geen licht opvangt. Dit signaal is in de fotografie te vertalen als ruis. Laten we zeggen dat het reeds aanwezige signaal 1 is. Hoe meer licht er op de diode valt, hoe hoger het afgegeven signaal. Bij een kleine pixel is dit signaal bijvoorbeeld maximaal 10, we hebben dan een signaal-ruis verhouding van 10:1. Bij een grotere pixel valt er meer licht op de diode en geeft de diode dus een veel hoger signaal af. Wanneer dit afgegeven signaal bijvoorbeeld maximaal 100 is, hebben we een signaal-ruis verhouding van 100:1. De reeds aanwezige ruis zal bij een grotere pixel dus veel minder invloed hebben op de kwaliteit van het geproduceerde beeld.

Door het grote sensor oppervlak van de Somy A9 zijn de fotodiodes fysiek groter, de pixels groter en de microlensjes groter. Dat alles samen zorgt voor een betere full well capacity, wat staat voor de hoeveelheid signaal (lading) die een afzonderlijke pixel kan vasthouden. Daarnaast hebben we minder last van crosstalk, oftewel interferentie tussen naast elkaar gelegen pixels. Interferentie verstoort het signaal dat de diode afgeeft wat leidt tot foutieve kleurweergave en densiteit. De Sony A9 camera combineert alle voordelen van de grootte van de pixels, de signaal-ruisverhouding en het grote aantal pixels.

Stel een pixel eens voor als een emmer. In een grotere emmer kan meer water (volume). Daarnaast is er altijd al een hoeveelheid water in de emmer aanwezig. Bij een grote hoeveelheid water (hoog volume) zal dat kleine beetje dat al op de bodem aanwezig is niet zo veel invloed hebben, bij een kleine emmer juist wel. We noemen dit de signaal-ruis verhouding. Bij middenformaat camera's is deze verhouding uitstekend en altijd beter dan bij kleine sensoren.

Het testen van een camera bij hoge ISO's doe je normaal gesproken in RAW, je hebt dan immers zelf invloed op de ruisonderdrukking en aan het ruwe beeld kun je goed zien of de camera goed presteert. Nu is de RAW converter voor de beelden uit de Sony A9 als ik dit schrijf nog niet beschikbaar, dus moest ik het doen met de JPEG's rechtstreeks uit de camera. De ruisonderdrukking die je in de camera nog eens extra aan kan zetten heb ik niet gedaan. Ik wilde perse het slechts mogelijke beeld uit de camera in JPEG. Wel, zie hieronder het resultaat. De beelden zijn geschoten in de hangar van het vliegveld, wat eigenlijk een gewone donkere boerenschuur is. Het is wellicht niet te zien in de review, maar als ik de beelden op 100% grootte bekijk in Lightroom valt op dat de donkere partijen mooi schoon zijn. Natuurlijk is er altijd iets van ruis en scherpte verlies, maar dit is zeer gering.

De batterij, de batterij, de batterij

Ik heb het kopje maar wat groter gemaakt want het schijnt voor veel mensen nogal een issue. De batterij is klein, de batterij gaat niet lang mee, de batterij is niet zo groot en moet veel groter. Kom op nou, het is geen elektrische auto waarmee je ineens stilstaat. Steek gewoon een extra batterij in je zak. Twee accu's in je broekzak en je fotografeert probleemloos de hele dag, en de volgende dag, en de volgende dag. Mijn accu was na 964 foto's in RAW en JPEG (dus 1928 in totaal) en met gebruik van alle mogelijke toeters en bellen nog voor 50% vol. Een collega reviewer Gordon Laing maakte tijdens het testen van de A9 op slechts 1 accu bijna 8000 foto's!

De camera voor wildlife

Zeker in combinatie met de aangekondigde Sony 100-400 GM OSS lens, lijkt de A9 mij uitstekend geschikt voor wildlife, vogel- en natuurfotografie. Deze lens is helaas nog niet beschikbaar - komt eind juni - dus heb ik maar even gekeken naar de prestaties met de 70-200/2.8 met de 2.0 teleconverter. De camera stelt nog steeds fabelachtig snel en accuraat scherp en de beeldkwaliteit van de combi is ook uitstekend. Bijkomend voordeel is de kortste instelafstand van slechts 96 cm. 70-200 met converter 2x maakt een 400 mm en daarmee kun je dan scherpstellen op 96 cm afstand. Wat een gaaf bereik en mogelijkheden (macro) krijg je er dan bij.

Sony A9 | FE 70-200/2.8 GM OSS | Sony 2.0 converter

Ik testte de camera ook nog even met een ‘goedkope' wildlife combinatie, de Sigma 100-400 voor Canon. Deze lens is klein, licht en met zijn huidige prijs van €849,00 ook nog eens heel betaalbaar (vergeleken met alternatieven). Met een Sigma MC-11 adapter werkt de autofocus wel, maar veel te traag. Misschien dat Sigma daar nog wat aan kan doen met een software update voor de MC-11, want met de Canon EF 100-400 type II werkte het systeem veel beter.

Sony A9 Wifi, NFC, Bluetooth

De Sony A9 beschikt over ingebouwde Wifi en NFC. Op zich is dit niet zo bijzonder, tegenwoordig heeft vrijwel iedere camera dit. Maar wat hij ook heeft, en dat vind ik zelf wel prettig, is Bluetooth. Je kan nu een laag vermogen verbinding tot stand brengen met je telefoon en die desnoods de hele dag aan laten staan voor het overbrengen van onder andere locatiegegevens. Dit werkt niet zo accuraat als met een ingebouwde GPS, maar bij benadering wel goed. Stom natuurlijk dat ze niet direct GPS in de camera gebouwd hebben maar ja, er moet toch ook iets te zeuren blijven. Via Wifi en NFC kun je uiteraard via de apps verbinding maken met de camera en hem van daar af bedienen. Dat is ook nodig, want daar waar andere fabrikanten hun camera's helemaal volstoppen met mooie dingen zoals time-lapse, bulbtimers en live-composite, kom je deze features bij de Sony A9 niet tegen.

De conclusie

Wauw, wat ben ik blij met deze camera. Niet eens zo zeer omdat ik hem zelf direct wil hebben, maar meer omdat het laat zien dat er nog volop verbeteringen en ontwikkelingen mogelijk zijn in een markt waarin ik nu zo'n 33 jaar werkzaam ben. Wil ik hem dan niet zelf hebben? Jawel, deze staat hoog op mijn lijstje van dingen die ik graag wil hebben. De autofocus werkt perfect, de snelheid van fotograferen is perfect en de bediening is bijna perfect. Waarom bijna en niet helemaal? Omdat je na dertig jaar reflex moet wennen aan een systeemcamera en omdat je blijft zoeken (in je hoofd dan) naar wat er mis is met de camera. Bij mijn huidige merk heb ik dat probleem niet, ik heb het er maar mee te doen als ze een nieuw model op de markt brengen. Net als dat ik verknocht ben aan mijn Apple laptop. Is dat de beste laptop? Ik denk het niet, maar ik ben eraan gewend.

Met de A9 laat Sony zien dat ze er toe doen. De camera verslaat met zijn specificaties alles wat er op de markt is en na mijn fieldtest kan ik zeggen dat ze waarmaken wat ze zeggen. Naar ik heb vernomen komt er een speciale PRO service afdeling voor beroepsfotografen en dat is iets dat die fotografen, maar ook zeker deze camera, verdienen. Voor ons als Cameraland maakt dit overigens niets uit. Wij kunnen zelf de beroepsfotografen wel op hun wenken bedienen (doen we al) en apparatuur uitlenen aan mensen die hun brood ermee moeten verdienen is nooit een probleem geweest. Service met een hoofdletter S zit al vanouds in ons DNA.

Valt er dan niets te zeuren?

Ja natuurlijk wel. Een beetje stom dat je de beeld profielen niet kan gebruiken bij het filmen en dat er geen opties inzitten zoals time-lapse en bulb timers. Ook GPS had er naar mijn idee beter wel in kunnen zitten en een flits sync tijd van 1/250 sec is niet meer van deze tijd.

Gamechanger

Het is een camera die een gamechanger kan zijn in de huidige markt, een camera die velen willen hebben en dat kan ik heel goed begrijpen. Is het de beste camera ooit? Gelukkig niet, er zullen ongetwijfeld nog veel mooie camera's volgen, maar voor deze camera maak ik wel een diepe buiging. Welcome to my world!

Bekijk gerelateerde producten