Met nieuwjaar wordt er veel vuurwerk de lucht in geschoten. Dit levert prachtige, kleurrijke momenten op, maar het is wel na ongeveer een uur weer voorbij. Genoeg reden om dat prachtige vuurwerk op de foto vast te leggen zodat we er langer van kunnen genieten. De vraag is: hoe kunnen we het beste vuurwerk vast leggen? Met dit artikel geef ik een aantal tips die kunnen helpen om de feestelijke jaarwisseling op de foto vast te leggen.

Het belangrijkste hulpmiddel voor geslaagde vuurwerkfotografie is een statief. Het liefst een stevig statief zodat de camera niet beweegt tijdens het fotograferen. Een draadontspanner erbij is erg makkelijk, het voorkomt onnodig aanraken van de camera zodat trillingen zoveel mogelijk voorkomen worden. Maar het maakt het ook mogelijk om continu foto's te maken, een beetje vergelijkbaar met het fotograferen van sterrensporen. Natuurlijk is een camera noodzakelijk. Het liefst een spiegelreflex, maar een compact of systeemcamera is natuurlijk ook mogelijk. Het is belangrijk dat de autofocus uitgeschakeld kan worden en de camera de mogelijkheid heeft om alle instellingen handmatig in te stellen.

Voorbereiding: Gebruik de volgende instellingen

1. Scherpstellen in het donker is al moeilijk. Je wilt natuurlijk niet dat als het vuurwerk in volle gang is de camera alleen maar aan het zoeken is naar iets om op scherp te stellen. Stel daarom je camera handmatig scherp. Doe dit eventueel met je liveview.

2. Heeft je camera of objectief beeldstabilisatie? Zet deze dan uit. Je fotografeert immers al met de camera op statief, dus deze instelling is onnodig. Bovendien bestaat het gevaar dat juist door de combinatie statief en beeldstabilisatie onscherpte ontstaat.

3. Ruisreductie voor lange sluitertijden maakt een darkframe na elke foto om zo de hotpixels en ruis eruit te filteren. Dat betekent dat een sluitertijd van 30 seconden in werkelijkheid 60 seconden zal duren. Om te voorkomen dat dit gebeurt is het verstandig om dit van tevoren uit te zetten. Zo voorkom je verrassingen of gemiste momenten.

4. De witbalans zal het moeilijk hebben. Ik zet deze altijd op daglicht. De kleuren komen dan het beste naar voren. De autowitbalans zal dan ook niet proberen om die kleuren te corrigeren. Later met de verwerking van de RAW bestanden kun je de witbalans wel bijsturen als dit nodig is.

5. Fotograferen in RAW is altijd aan te raden. Het levert de mogelijkheid om veel te corrigeren met belichtingsinstellingen en witbalans.

6. De belichtingsmeter zal veel te veel beïnvloed worden door het vuurwerk. Een goed belichte foto is op die manier meer geluk dan wijsheid. Door op manual te fotograferen voorkom je een willekeur aan belichtingen. Welke instellingen je moet kiezen leg ik hieronder uit.

Een lange sluitertijd levert niet altijd een goed resultaat | ISO 400 | f/5.6 | 30 sec

Instellen van de juiste belichting

Omdat het donker is, zullen veel mensen geneigd zijn om een zo hoog mogelijke ISO te kiezen. Maar dat is niet altijd de beste keuze. Een hoge ISO en/of een langere sluitertijd levert al snel overbelichte foto's op. Vuurwerk is namelijk fel. Soms zelfs heel fel. Het kan de omgeving zelfs zoveel verlichten dat het op de foto daglicht lijkt.

Het ligt natuurlijk aan de omgeving en het soort vuurwerk, maar zoals in de bovenstaande foto te zien is levert ISO 400 en een langere sluitertijd van 30 seconden bij f/5.6 een overbelichte foto op. Zo moet het dus niet. Dat betekent dat de instellingen aangepast moeten worden. Door de ISO omlaag te zetten naar 100, het diafragma naar f/9 en een sluitertijd van 10 seconden te kiezen levert het direct een goede verbetering op.

Andere instellingen leveren een beter resultaat op | ISO 100 | f/9 | 10 sec

Een ander nadeel van langere sluitertijden is het 'uitvegen' van het vuurwerk. De lichtende vonkenregen trekt strepen waardoor er mooie patronen kunnen ontstaan, maar ook een hele drukke foto. Om dit te voorkomen kan de sluitertijd verkort worden. Corrigeer dit dan met een hogere ISO of een grotere lensopening.

Een snellere sluitertijd wordt gecorrigeerd door het diafragma – de belichting is ongeveer gelijk aan de vorige foto | ISO 100 | f/5.6 | 4 sec

Wat zijn de beste instellingen?

Welke instelling kunnen we nu het beste gebruiken? Daar is niet een sluitend antwoord op te geven. Maar er is wel een instelling te geven die als basis aangehouden kan worden.

Gebruik na de eerste foto je scherm op de camera om de belichting te beoordelen. Is de foto te licht of overbelicht, zorg dan voor een kleiner diafragma, een kortere sluitertijd of een lager ISO-waarde. Is de foto te donker? Zet dan de ISO omhoog, selecteer een langere sluitertijd of een groter diafragma.

Brandpuntafstand

Welke brandpuntsafstand kun je het beste gebruiken? Dat ligt aan de afstand tot het vuurwerk. Sta je veraf, dan kan een brandpunt van 50mm of langer goed zijn. Afhankelijk van waar je staat kan dat oplopen tot 100mm of meer. Over het algemeen zal een brandpunt van 17mm tot 70mm goed te gebruiken zijn. Laat het afhangen van de compositie en hoe ver je van het vuurwerk af staat.

Alleen vuurwerk is een beetje saai | ISO 400 | f/2.8 | 2 sec (200mm brandpunt)

Compositie

Met fotografie is compositie altijd belangrijk, zo ook met vuurwerk. Foto's zoals hierboven worden erg veel gemaakt. Ze zijn niet onaardig, maar wel een beetje saai. Hoewel er oneindig veel patronen en vormen zijn, lijken ze uiteindelijk allemaal op elkaar. Vuurwerk foto's worden al snel interessanter wanneer ze onderdeel uit gaan maken van een compositie. Probeer dat vuurwerk een plek te geven door ze in de omgeving te fotograferen. Kies indien mogelijk ruim tevoren een plek uit waar je wilt fotograferen. Dat maakt het fotograferen in ieder geval een stuk makkelijker.

Door de omgeving mee te fotograferen wordt pas duidelijk hoe indrukwekkend het vuurwerk is. Zeker als het herkenbare dingen zijn zoals huizen (woonwijk) of mensen. Let er bij mensen op dat ze lang genoeg stil staan of zitten. Kies de sluitertijd zo dat eventuele bewegingen niet of nauwelijks zichtbaar zijn. In de bovenstaande linker foto is weliswaar 8 seconden belichtingstijd gebruikt, maar de mensen zitten redelijk stil te kijken waarbij ze klein genoeg op de foto staan zodat eventuele bewegingen niet zichtbaar zijn. Bij een statische omgeving als de woonwijk in de rechterfoto is dat natuurlijk minder belangrijk. Die foto is een compositie van 5 foto's van 15 seconden elk.

Voorgrond apart fotograferen

Wanneer de omgeving erg donker is zal deze niet echt duidelijk in beeld zijn. Om te voorkomen dat deze (bijna) zwart op de foto verschijnt is het mogelijk om een aparte foto voor de voorgrond te maken. In feite is dit dezelfde techniek als bij HDR opnamen of andere technieken waarbij twee belichtingen samengevoegd worden. Als voorbeeld neem ik de foto van het vuurwerk boven de Adriatische Zee die ik deze zomer heb gemaakt. Er zijn twee opnamen gemaakt: een voor het vuurwerk en een een paar minuten voor het vuurwerk startte. Die twee opnamen heb ik samengevoegd tot een enkele foto.

De twee foto's samengevoegd levert een uitgekiende belichting van zowel voorgrond als vuurwerk.

Deze techniek zal in een woonwijk minder noodzakelijk zijn. Straatverlichting geeft veelal voldoende licht om te voorkomen dat de voorgrond helemaal donker wordt. Een paar testfoto's van tevoren zal snel duidelijk maken of de noodzaak van een voorgrondfoto aanwezig is. Bovendien is het nooit erg om voor de zekerheid zo'n foto te maken. Als het niet nodig blijkt te zijn is deze snel genoeg weggegooid.

Samenvoegen van meerdere foto's

Als er gefotografeerd wordt met sluitertijden die maar een paar seconden zijn, zal er nooit meer dan één vuurwerk explosie op de foto komen. Dat is wenselijk in het geval van het bovenstaande voorbeeld omdat alles van één enkele locatie wordt afgestoken, maar als er met nieuwjaar wordt gefotografeerd komt het vuurwerk overal van vandaan. Door meerdere opnamen achter elkaar te maken zonder dat de camera verplaatst wordt, is het mogelijk om deze foto's samen te voegen. Het resultaat van dit soort samenvoegingen is te zien in onder andere de eerste foto van dit artikel, maar ook de onderstaande.

Het samenvoegen van meerdere foto's levert een mooi gevulde hemel met vuurwerk op 17mm | f/20 | ISO 400 | meerdere opnamen tussen de 8 en 12 seconden elk

Dit samenvoegen is mogelijk in een fotobewerkingsprogramma zoals Photoshop en de makkelijkste manier is het gebruik van lagen (layers) en het samenvoegen (blenden) van deze lagen door middel van de optie 'lichter' (Lighten).

Weersomstandigheden

Het is niet altijd mooi weer. De laatste jaren zijn de jaarwisselingen verre van ideaal geweest. Of het regende, of het was verschrikkelijk mistig. Wind is ook iets om rekening mee te houden. Regen spreekt voor zich: druppels op het objectief zullen storende vlekken op de foto's opleveren, net als druppels op een raam. Mist maakt het ook moeilijk, zeker omdat het licht van het vuurwerk verstrooid wordt waardoor hele lichte vlekken in de mist ontstaan (en dus op de foto). Maar pas ook op met de wind. Er wordt veel rook geproduceerd bij vuurwerk explosies en als de wind in jouw richting staat bestaat de kans dat je plotseling in een wolk rook staat. Dat komt ook de veiligheid niet ten goede.

Veiligheid

Tot slot nog een stukje over veiligheid. Eén ding heb ik gemerkt: zorg dat de mensen weten waar je staat. Ga niet op een donker hoekje staan, hoe ideaal dat ook is. Wanneer je niet gezien wordt kan het zomaar gebeuren dat er een vuurpijl of ander vuurwerk onbedoeld je richting in gaat. Ga ook niet ergens op centrale een plek staan waarbij er overal om je heen vuurwerk afgestoken wordt. Je kunt dan niet alle richtingen in de gaten houden. Ga echter ook niet tè dichtbij staan. Dat heeft sowieso weinig zin omdat het mooiste vuurwerk omhoog gaat. Kies een veilige plek, eventueel verder uit de buurt zodat er een mooi overzichtsbeeld ontstaat.

PAS OP: Er worden gekke dingen gedaan, zoals deze vuurwerkbom. Een serie opvolgende foto's van 15 sec belichting elk. Het vuurwerk zelf op de foto's (waar het eigenlijk om ging) is minder spectaculair.

Dit artikel is met toestemming overgenomen van de website www.nandoonline.com