Review Nikon Z 85mm f/1.8 S

Ongeveer 8 weken geleden ben ik overgestapt op het Z-systeem van Nikon. Dit systeem heeft dezelfde geweldige sensortechnologie als recente Sony camera’s (de a7III), terwijl de ergonomie, de EVF en het LCD scherm voor mij veel beter aanvoelen. Het grote nadeel van het Z-systeem voor de enthousiaste hobbyfotograaf is het gebrek aan (Nikon)objectieven. Op het moment dat ik de overstap maakte naar dit systeem waren het er maar liefst 3 (!), de fantastische “kitlens“ meegerekend.

Gelukkig timmert Nikon flink aan de weg en zijn er in de tussentijd een aantal objectieven bijgekomen, ook van andere fabrikanten. Zo hebben fotografen nu de beschikking over de nieuwe 24-70 f/2.8 en de 14-30mm f/4 en kunnen we de komende maanden meer releases verwachten voor dit systeem. Op de roadmap van Nikon staan momenteel maar liefst 15 objectieven gepland voor de komende 2 jaar!

Wat voor mij voornamelijk miste, was een goed en lichtsterk portretobjectief. Gelukkig heeft Nikon naar mij geluisterd en de Nikkor Z 85mm f/1.8S bovenaan de releaselijst gezet (….). De S-lijn is voor het nieuwe Z-systeem wat de G-lijn, de objectieven met gouden ring, waren voor het “oude” F-systeem. De S staat volgens Nikon voor woorden zoals “Superior” en “Special”, maar ook voor “Silver”, de kleur van de ring op het objectief. Een lijn met professionele objectieven waarbij beeldkwaliteit boven alles staat. De verwachtingen zijn dan ook hoog! Als de 85mm in lijn staat met de 35mm en de 50mm dan moet dat zondermeer goed komen. Overigens, in deze review vind je geen MTF-charts (die staan al op internet) of foto’s van bakstenenmuren, bokehballen en colourcheckers waar we uitgebreid naar gaan kijken. Wat je wel gaat vinden zijn mijn ongezouten mening en de foto’s die ik gemaakt heb met dit objectief. Goed, genoeg inleiding. Laten we eens kijken of ik hier enthousiast van word.

Alleen die doos…

Wat zal ik eens zeggen over de doos. Zal ik iets zeggen over de doos? Ik moet toch even iets zeggen over de doos. In het verleden had Nikon van die mooie gouden dozen, dat oogde heel luxe. Nu is alles een combinatie van zwart en geel. Geel. Met een gradiënt. Nou ja, ieder zijn eigen mening, maar laten we zeggen dat dit niet mijn designkeuze was geweest, mede omdat de camera voorzien is van dat sexy rode randje waaraan je Nikon camera’s kunt herkennen. Gelukkig gaat het niet om de doos maar om wat er in zit.

Figuur 1: Doos van de 85mm F/1.8S

In de zwart-met-geel-gradiënt doos zit, naast het (on)nodige papierwerk, het objectief, de bijbehorende zonnekap en een handig stoffen opbergzakje dat waarschijnlijk niemand gaat gebruiken. Recht toe, recht aan, prima.

Figuur 2: inhoud Nikkor 85mm F/1.8S, papierwerk buiten beeld gelaten

Het objectief is, zoals we gewend zijn van de andere primes uit de S serie, gemaakt van magnesium legering en hoogwaardig kunststof. Het heeft een metalen vatting, voelt solide aan en is afgedicht tegen stof en spatwater. Overigens, verwar kunststof niet met plastic, dat zou een grove onderschatting zijn. Hoogwaardig kunststof is sterk, slijtvast, zet niet uit bij warmte en krimpt niet bij kou. Ik denk dat Nikon voor deze materialen heeft gekozen om het gewicht van het objectief wat naar beneden te halen zonder in te leveren op (bouw)kwaliteit. Het objectief weegt slechts 470 gram. Ter vergelijking: de Sigma 85mm f/1.4 weegt 1130 gram.

Figuur 3: de Nikon 85mm F/1.8S t.o.v. de Nikon 50mm F/1.8S

Wie de 35mm f/1.8S of de 50mm f/1.8S bezitten weten exact wat ze kunnen verwachten, gezien de 85mm f/1.8S dezelfde lijn volgt: draagbaar en solide. Het objectief voelt ook goed gebalanceerd aan op een Z6, mede door zijn relatief lage gewicht. De autofocus is erg stil en snel, al is deze voor mijn gevoel nét iets minder snel is dan de 35mm of de 50mm. Echter, dat is het vergelijken van een Ferrari en een Bugatti.

Figuur 4: Nikon Z6 met de 85mm f/1.8S

So far, so good zoals ze dat zeggen. Solide bouwkwaliteit, relatief licht en compact, snelle, stille en accurate autofocus. Alleen die doos… Ik hoor jullie denken: dat gezever over de doos en het objectief! Waar blijven de foto’s? Verblijd ons met foto’s, want uiteindelijk gaat het daar om! Oké, oké kalm. Een 85mm objectief wordt sinds de begintijd van de fotografie voornamelijk gebruikt voor portretten. Dergelijk objectief toont weinig tot geen vervorming, creëert mooie bokeh en heeft een ideale werkafstand ten opzichte van het model. Ik ben begonnen met mijzelf als model, met de camera op een statief en een afstandsbediening in mijn hand.

Baardscherp!

De eerste foto die ik met de 85mm f/1.8S heb gemaakt is zoals gezegd een zelfportret uit mijn studio. Naast fotografie beoefen ik een Japanse zelfverdedigingsdiscipline. Ik geef ook les aan de jeugd en ik had een nieuwe foto nodig voor op de website. Daarbij komt dat de traditionele pakken perfect geschikt zijn voor het bestuderen van fijn detail. Twee vliegen in een klap dus. Keerzijde is dat jullie even tegen mijn hoofd aan moeten kijken. Of misschien nog erger, ik moet mijn hoofd aan jullie beschrijven in de analyse van de foto (awkward). Omdat het een f/1.8S objectief is, dacht ik dat het misschien wel leuk zou zijn om te beginnen met een portret op f/1.8 (wat ik normaliter nooit doe). Na een heleboel foto’s waarop niet beide ogen scherp zijn, kan ik concluderen dat dat helemaal niet zo leuk is.

Figuur 5: Zelfportret @f/1.8

Zoals te zien is op de foto, is mijn linker oog scherp (inclusief de wenkbrauwharen die mijn oog blokkeren) terwijl mijn rechteroog al buiten de scherptediepte valt. Waar het scherp is, is het dan ook wel echt scherp, maar voor zelfportretten is dit amper een werkbare situatie. Op f/2.8 had ik meer succes.

Figuur 6: studiozelfportret met de 85mm f/1.8S @f2.8, ISO100, 1/200s, enkele flitser met softbox

Als we inzoomen op de ogen, vaak toch het belangrijkste onderwerp in een portretfoto, dan zien we dat het met de scherpte meer dan goed zit. Elke wimper is netjes te zien, details in de huid worden zeer scherp weergegeven.

Figuur 7: 100% zoom van bovenstaande portretfoto

Je zou je zelfs kunnen afvragen of het objectief niet iets té scherp is voor flatteuze portretten. Naast elke haar komt ook elke mee-eter, elke moedervlek en elk putje in al zijn/haar glorie op de foto. Ook als we inzoomen op het fijne detail van het budo-pak zien we elk vezeltje zitten.

Figuur 8: vezels van de Gi (traditioneel pyjamapak)

De ogen zijn dan wel het meest belangrijke deel van een portretfoto, maar ik denk dat weinig andere onderwerpen zoveel onderscheidend vermogen (micro-contrast) vragen als een volle baard. Laten we eens kijken hoe goed het objectief mijn baard kan vastleggen.

Figuur 9: 100% op de baard van figuur 5.

Ik wil graag een nieuwe term introduceren voor scherpte. Na “scherp” en “haarscherp” komt de overtreffende trap: baardscherp. Baardharen zijn doorgaans talrijker dan hoofdharen bij de meeste mannen boven een jeugdige leeftijd, toch vaak de dominante doelgroep, en zo voelen zij zich meer betrokken. Daarnaast zijn baardharen kleiner en (meestal) warriger en daardoor moeilijker gedetailleerd vast te leggen. Als een objectief baardscherp is, dan is het objectief “future-proof” als het op de maximaal haalbare resolutie aan komt, en daarmee geschikt om te gebruiken op toekomstige body’s met een hoog aantal megapixels. Ik geef dit objectief bij deze dus ook de felbegeerde classificatie BAARDSCHERP! En bij dergelijke topclassificatie hoort natuurlijk een direct te identificeren keurmerk.

Figuur 10: De 85mm f/1.8S krijgt het felbegeerde Baardscherp keurmerk

Maar ook voor onderwerpen die niet bedeeld zijn met een baard, zoals de mooie Nathalie, is dit objectief uitermate geschikt.

Figuur 11: Nathalie 2019

Zoomen we in op Nathalie’s rechteroog, waar de foto is scherp gesteld, dan zien we dat ook haar oog baardscherp is. Voor alle vrouwen (en sommige mannen) een waarschuwing: je mascara-techniek moet perfect zijn, anders komt de fotograaf daar vanzelf achter!

Figuur 12:100% zoom van bovenstaande foto

Conclusie

Dit objectief is een hele waardevolle aanwinst voor het Z systeem van Nikon. Als je de technische tests op internet mag geloven is dit objectief (nog) scherper dan bijvoorbeeld de (eveneens fantastische) Sigma 85mm f/1.4 ART en soortgelijke objectieven van de concullega’s. Ik kan alleen af gaan op mijn eigen oordeel en dat oordeel is als volgt: Voor mij is dit een nagenoeg perfect portretobjectief. Relatief laag gewicht, solide constructie en snelle, accurate autofocus. Het objectief is daarbij baardscherp, het (micro)contrast is hoog en kleuren worden mooi weergegeven.

Sommige fotografen beweren dat dit objectief té scherp is (als zoiets bestaat) om flatteuze portretten mee te schieten, aangezien elk detail van rand tot rand in volle glorie wordt vastgelegd. Ik maak foto’s liever iets minder scherp in nabewerking, dan dat ik ze sterk moet verscherpen. De bouw- en beeldkwaliteit van het objectief zijn dus zeer hoog te noemen. Door het geringe gewicht is het objectief ook uiterst draagbaar, iets dat ik op mijn reizen door Azië en Costa Rica wel had geprefereerd boven genoemd Sigma objectief. Het beestje gaat voor nu weer in zijn doos en terug naar de rechtmatige eigenaar, maar zodra de liquide middelen het toelaten zal het permanent een thuis vinden in mijn fototas. Totdat die dag, heb ik gelukkig de foto’s nog!