Lichtstrepen fotograferen, wat bedoelen we hier mee? Eigenlijk vrij letterlijk het fotograferen van een bewegende lichtbron zodat het op de foto een streep wordt. Het is heel makkelijk, leuk om te doen en de resultaten zijn vrijwel direct super indrukwekkend. Het enige dat je nodig hebt is een camera waarbij je de sluitertijd handmatig in kan stellen, een statief en een goede locatie met bewegend licht. Bewegend licht klinkt misschien verwarrend, al het licht beweegt tenslotte, maar we bedoelen hiermee een lichtbron die verplaatst. Denk aan een voorbijrijdende auto die zijn lampen aanheeft, een ronddraaiende kermisattractie of slagbomen die open en dicht gaan.

Tijd, beweging en contrast

Een voorwaarde om beweging vast te kunnen leggen is tijd. Met een hele korte sluitertijd bevries je het beeld en zul je geen beweging zien. Des te langer de sluitertijd, des te langer een lichtbron kan bewegen. Om met een lange sluitertijd te werken willen we een donkere omgeving, zo voorkomen we dat ons beeld overbelicht wordt. Lichtstrepen fotograferen is dan ook bij uitstek iets wat je 's avonds of 's nachts doet als het buiten donker is. Tot slot wil je voldoende contrast tussen de bewegende lichtbron en de achtergrond. Het effect van de lichtstralen van een voorbijrijdende auto is groter in een donker weiland dan in een stad vol met lantaarnpalen. Dit wil overigens niet zeggen dat een donker weiland beter is voor jouw foto, het effect is alleen makkelijker te verkrijgen.

We beginnen bij de snelweg
Zoals hierboven gezegd is het effect het eenvoudigst te verkrijgen in een donkere omgeving met heldere lichtbronnen die voorbij komen. De meeste mensen in Nederland wonen wel in de buurt van een snelweg of autoweg, dit is een perfecte plek om jouw eerste meters te maken. Zoek een brug of een viaduct boven de weg, waar je veilig een tijd kan stilstaan met je camera op een statief. Bepaal eerst je compositie. Bij een rechte snelweg is het vaak mooi om de middenberm te centreren, dus beide wegdelen gelijk in beeld. Zit er een bocht in de weg, dan is het mooi als de weg schuin je beeld in trekt. Maar er zijn geen regels en jij hebt lekker de tijd om te kijken wat je zelf mooi vindt.

Tevreden met je compositie? Dan gaan we aan de slag met je belichting instellen. En ook nu is er geen haast, de auto's blijven rijden en je kan rustig experimenteren. Stel om te beginnen je camera in op ISO 100, diafragma op f/8 en de sluitertijd op 30 seconden. Wacht tot je van beiden kanten verkeer aan ziet komen, zodat je de witte lichten van tegemoet rijdende auto's - en de rode lichten van de auto's die bij je wegrijden vast kan leggen. Gebruik eventueel een afstandsbediening of stel de timer in op 2 seconden om te voorkomen dat de camera beweegt als je de sluiterknop indrukt. Klaar? Druk af!

Foto 1: Brug boven de Ring A10 afrit 5

Als je bovenstaande stappen hebt gevolgd zie je als het goed is een foto met een snelweg met witte - en rode strepen die door je beeld bewegen en denk je "Wow, dat is echt cool". Als je daarna bent bekomen van de euforie van jouw eerste lighttrail foto, gaan we verder met het perfectioneren van jouw beeld.

Is de achtergrond te donker? Zet dan je ISO wat hoger naar bijvoorbeeld 200 of 400.
Is je achtergrond te licht? Verlaag de sluitertijd dan naar 15 seconden of zelfs minder (auto's rijden toch snel voorbij) of verklein je diafragma (groter f-getal).
Is het een grote warboel van strepen? Dan zijn er teveel auto's langsgereden in de tijd dat je sluiter openstond. In dit geval wil je met een veel kortere sluitertijd fotografen, waarbij je eventueel je ISO verhoogt voor een correcte belichting.
Krijg je geen mooie volledige streep? Dan is de BULB-stand jouw vriend. Hierbij gebruik je een afstandsbediening om de sluiter zo lang open te laten als nodig is om een of meer lichtstrepen vast te leggen.

Live composite - een kind kan de was doen

Vind je het nou lastig om de juiste instellingen te vinden en wou je dat het allemaal makkelijker kon? Dat kan, met een Olympus of OM System systeemcamera! Olympus (tegenwoordig OM System) heeft haar OM-D serie Micro Four Third systeemcamera's uitgerust met enkele speciale features, waaronder het unieke 'Live Composite'. In de Live Composite-modus maakt de camera continu een reeks beelden met dezelfde belichtingstijd. Deze losse beelden worden vervolgens in de camera gecombineerd tot één afbeelding. Het eerste beeld wordt gebruikt om het omgevingslicht vast te leggen. Na de eerste belichting worden alleen de helderdere pixels in de volgende afbeeldingen gebruikt. Als er niets helderder wordt in de scène, verandert er niets in het beeld.

Genoeg van de auto's, we pakken we de trein

Een andere leuke plek voor het fotograferen van lichtstrepen is een treinstation. Dit is met name doordat treinen niet alleen voor en achter lampen hebben, maar ook van binnen verlicht zijn. Er komt dus een felle bak licht voorbij razen, wat voor deze tak van fotografie heel interessant is. Je hebt op een treinstation diverse opties. Als er een brug over het spoor is, dan kunnen we net als bij het voorbeeld van de snelweg de langsrijdende trein(en) van boven vastleggen. Hierbij is het wel lastiger dan bij de snelweg om een juiste belichting te vinden, een station is veel lichter waardoor het contrast tussen het licht van de trein en de achtergrond veel kleiner is. Daarnaast rijden er minder vaak treinen voorbij dan auto's, het kan dus wat lastiger zijn en meer tijd kosten om de juiste instellingen te vinden.

Foto 2: Station Halfweg. Aan de linkerkant rijdt een trein, maar de foto is overbelicht en mist contrast. Hierdoor is de trein nauwelijks zichtbaar, mislukte foto dus.

Foto 3: Tweede poging bij Station Halfweg, deze is al iets beter. Je ziet duidelijk een trein aan de linkerkant en wat lichtstrepen van auto's op de weg.

Je hoeft natuurlijk niet alleen bovenop een brug te staan, een trein is veel groter en indrukwekkender dan een auto en hierdoor ook heel geschikt om vanuit een lagere positie te fotograferen. Denk bijvoorbeeld aan een compositie waarbij een trein schuin het beeld in raast. Je kan zelfs kijken of het lukt om tussen twee sporen in te staan en van daaruit twee treinen vast te leggen. Vanzelfsprekend raden we dit alleen aan als de situatie dit veilig toelaat. En je hebt bij een station, of in de buurt hiervan, vaak wel een spoorwegovergang met verlichte slagbomen.

Het principe van grote verlichte voertuigen kunnen we natuurlijk ook toepassen op bijvoorbeeld bussen, metro's, trams of boten in wat voor vorm dan ook. Woon je in een stad met grachten, zoals ons prachtige Alkmaar, dan heb je vaak verlichte bootjes die rondvaren. Superleuk om te fotograferen, mede doordat water licht reflecteert. Maar je kunt natuurlijk ook langs een grote vaarweg fotograferen of naar een haven gaan.

Foto 4: Cruiseschip gefotografeerd vanaf de pier bij Wijk aan Zee.

Naar de kermis

De kermis, wie houdt er niet van? Oké genoeg mensen natuurlijk die er niets moeten hebben, maar voor wie bewegende lichtjes wil fotograferen is een kermis het paradijs. Alles draait en beweegt en geeft licht, ideaal dus. En als je echt niet tegen het lawaai en de muziek kan, persoonlijk ben ik niet zo'n fan van die wiep wiep woei muziek, kun je altijd nog van afstand met een telelens aan de slag.

Of je nou auto's treinen, boten of zweefmolens fotografeert; het principe is hetzelfde. Zet je camera op een statief, bepaal je compositie, stel je camera in en wacht op het juiste moment om af te drukken. Op een kermis is het niet anders, behalve dat de lichtbronnen (de attractie) vaak van kleur veranderen en je hier dus een keuze in hebt. Voordeel is wel dat je lekker je tijd kan nemen en eindeloos kan experimenteren met je compositie, je timing en je instellingen. Leuk en leerzaam dus.

Foto 5: Kermis in Alkmaar. De felle witte lichten zijn compleet uitgebeten, maar het is een lekker druk lichtspektakel.

Foto 6: Ook bij deze foto veel uitgebeten wit, helaas. Nu wat ingezoomd om alleen de zweefmolen in beeld te krijgen.