U heeft geen producten in uw winkelwagen.
Leica SL (type 601)
Leica SL (type 601)
In het jaar 1914 werd het bedrijf Leica opgericht door de Duitser Ernst Leitz. Sindsdien heeft het cameramerk een lange weg bewandeld waarbij de fameuze Leica M6 misschien wel het bekendste is en het meest tot de verbeelding heeft gesproken. Het heeft model gestaan voor een hele reeks “look-a-likes” van diverse merken, die er allemaal een eigen twist aan gegeven hebben. De M-serie, waarbij de M voor Meßsucher (meetzoeker) staat, leeft nog steeds in de vorm van de digitale M8 (2006), M9 (2009) en de M10 (2017).
Behalve de meetzoeker camera’s heeft Leica ook spiegelreflex camera’s en medium format camera’s op de markt gebracht. Vanaf 2014 is Leica in de mirrorless wereld gestapt met de Leica T, voorzien van een APS-C sensor, en in 2015 de Leica SL met een fullframe sensor die gezien wordt als de tweede professionele camera in het Leica-portfolio.
De mirrorless camera
Geen spiegel in je spiegelreflex camera; dat wordt momenteel gezien als de toekomst van de camera. Door het ontbreken van een spiegel en spiegelhuis kan een mirrorless camera kan zo klein worden als een meetzoeker camera, terwijl je toch “door de lens” kan kijken en zo geen last hebt van de parallax waar de meetzoekers last van hadden. Deze vooruitgang in digitale techniek geeft veel (hobby) fotografen de overtuiging dat de tijd van spiegelreflex camera voorbij is; de dinosaurus die op het punt staat uit te sterven.
Los van de zin of onzin van deze overtuiging is het duidelijk dat de mirrorless camera een flinke opmars aan het maken is. Leica heeft daarin een eigen weg gekozen die misschien gelijk loopt aan bijvoorbeeld de Sony A7 en A9 series of de Fujifilm X-series, maar toch significant afwijkt van die modellen. De Leica heeft er namelijk voor gekozen om de camera niet klein en compact te maken. Nee, de Leica is relatief zwaar en groot voor een mirrorless camera, en doet nauwelijks onder voor een gangbare professionele spiegelreflex camera, zowel in gewicht als in afmeting.
Met deze keuze heeft Leica een camera op de markt gebracht die robuust is en aanvoelt alsof hij de wereld aan kan. Het is een no-nonsens camera met een minimalistisch design. De camera kwam in oktober 2015 op de markt waardoor de snelheid en techniek nu drie jaar oud is, en misschien op sommige fronten voorbij is gestreefd. Het werd tijd om een keer uitgebreid te fotograferen met de Leica SL, wat ik misschien wel de mooiste mirrorless camera tot op heden vind. Van Cameraland.nl kreeg ik de beschikking over de camera, samen met de Vario-Elmarit-SL 24-90mm f/2.8-4 ASPH en een APO-Summicron-SL 90mm f/2 ASPH objectieven. Een prachtige set die uitnodigde om uitgebreid te gaan fotograferen.
Het design
Bij de Leica SL spreek je niet over een ontwerp, maar over een design. Er is veel aandacht besteedt aan het uiterlijk; de camera is strak, met rechte lijnen en hoeken, en een minimaal aantal knoppen. Bovendien zijn de knoppen niet gelabeld wat het strakke uiterlijk ten goede komt. Een kleine tour rondom de camera laat naast de ontspanknop twee zilveren knoppen en een draaiwiel op de bovenkant zien, een zwarte knop, een joystick en een tweede instelwiel op de achterkant, samen met vier menu knoppen langs het 3 inch LCD scherm. Tot slot vinden we aan de voorzijde de laatste twee knoppen waarvan er een dient om de lens te verwisselen. Er is natuurlijk ook een aan/uit schakelaar.
Een aantal van de knoppen spreken voor zich. De ontspanknop is natuurlijk overduidelijk herkenbaar, net als de joystick en de knop om te filmen. Voor de functies van de overige knoppen is het nodig om een kleine ontdekkingsreis te ondernemen omdat ze geen bijschrift hebben. Het eerste waar ik naar zocht was een manier om te schakelen tussen de PSAM standen van de camera. Het duurde even voor ik erachter kwam dat het achterste instelwiel ook als een drukknop functioneert. Dit is de knop waarmee je een van de vier belichtingsinstellingen kunt instellen. Het wordt al snel duidelijk dat vrijwel alle knoppen een dubbele functie hebben; kort indrukken, of lang ingedrukt houden.
Aan de zijkant van de camera bevindt zich het klepje dat toegang biedt aan het geheugenkaart compartiment. Er kunnen twee SD kaartjes in, met slots die duidelijk ‘1’ en ‘2’ gelabeld zijn. Het klepje is robuust en stevig en werkt zoals je dat mag verwachten. De andere zijde is echter een heel ander verhaal. Daar bevinden zich de externe aansluitingen, verborgen achter een rubberen afdekplaatje. Het voordeel van dit rubber is een perfecte bescherming tegen vocht en stof, maar daar is alles ook wel mee gezegd. Je moet het opzij vouwen om een stekkertje goed te kunnen aansluiten en het dicht maken is iets wat met de nodige aandacht moet gebeuren. Waarom dit ook geen nette klep is, zoals dat van het geheugenkaart compartiment, begrijp ik niet goed. Een ander nadeel is, dat rubber een magneet voor stof is, dat hardnekkig eraan vastgeplakt blijft zitten.
Op de linkerschouder van de Leica SL is een verhoging te zien die de GPS ontvanger herbergt.
Onder de camera bevindt zich de accu en aansluiting voor de optionele verticale grip. Het batterij compartiment heeft geen klepje; het is de accu zelf die het afsluit. Een hendel ontgrendeld de batterij waarna het een klein stukje uit het compartiment schiet. Het is beveiligd tegen eruit vallen; je moet de accu na ontgrendeling indrukken om deze er volledig uit te halen. Dit systeem heb ik tot op heden alleen nog bij de Hasselblad X1D-50C gezien en het bevalt uitstekend.
De statief aansluiting onderop de camera zit netjes in het verlengde van het objectief, wat voor een goed balans zorgt bij het plaatsen op een statief. Tussen de hendel voor de accu en de statief aansluiting is een rubberen afdekplaat te zien waaronder de contacten te vinden zijn voor de optionele verticale grip.
De Leica SL heeft de zogenaamde L-mount, die in 2014 speciaal voor de mirrorless modellen is ontwikkeld. De objectieven zitten dichter bij de sensor dan bij camera’s met een spiegelbehuizing (de afstand van de achterkant objectief tot de sensor wordt flange depth genoemd) waardoor andere objectieven (R, S, PL en M-mount) alleen met een optionele adapter geplaatst kunnen worden. Voor het op de camera plaatsen van de objectieven moet zoals gewoonlijk de rode stippen op het objectief en camera tegenover elkaar uitgelijnd worden. De rode stip op de Leica SL is echter verborgen in de lensvatting zelf, als een onopvallend rood stipje. Het is makkelijker om de grote zilveren ontgrendelknop als uitlijning te gebruiken.
De bediening
Het ontbreken van enige tekst naast de knoppen op de Leica SL (uitgezonderd de aan/uit schakelaar, wat jammer genoeg een vreemde uitzondering is), maakt van het onder de knie krijgen van de camera een iets langer leertraject. Gelukkig zijn er niet veel knoppen, waardoor je al redelijk snel door krijgt wat welke knop doet. De functies van de knoppen zijn naar wens in te stellen, en dat zijn er per knop twee. Er is een functie in te stellen voor het kort indrukken van een knop, of voor lang het ingedrukt houden van een knop.
ort in te drukken. Je krijgt op dat moment kleine (vrij onopvallende) symbolen in beeld die vier verschillende functies uitbeelden. De linker bovenste is het menu, die door op de corresponderende knop te drukken geopend wordt. De rechter onderste geeft de mogelijkheid om tussen de verschillende informatie weergaves te schakelen. De overige functies zijn afhankelijk van wat je met de camera doet; fotograferen, filmen of terugkijken.
Druk je een van de vier toetsen naast het LCD scherm lang in, dan wordt de door de fotograaf toegewezen functie zichtbaar aan de hand van symbolen. Hiervoor is het van wezenlijk belang dat je weet wat de symbolen betekenen. Natuurlijk is dat een leerproces; uiteindelijk weet je dat zonder problemen.
Het menu zelf is ingedeeld in vier categorieën (Camera, Favorites, Image, Setup) die met de vier toetsen naast het menu gekozen kunnen worden. Het kiezen, scrollen en selecteren gebeurt met de joystick die tevens een drukknop is. De opbouw van het menu en het gebruik van het menu is even wennen, maar het is niet moeilijk door de eenvoud ervan. Een nadeel aan dit menu is de onduidelijk weergave tussen de verschillende categorieën, en in welke categorie je zit. Door gebruik te maken van verschillende kleuren zou dit een aanzienlijk verbeterd kunnen worden. Leica heeft er echter voor gekozen om alleen rood te gebruiken.
Het 3 inch LCD scherm heeft touchscreen mogelijkheden, zij het beperkt. Het menu is helaas niet via het touchscreen te bedienen en ik heb alleen gebruik gemaakt van het inzoomen of scrollen bij het terugkijken van de beelden. Het is mogelijk om op het scherm je AF punt te selecteren, maar niet als je door de zoeker heen kijkt. Het gebruik van touchscreen is in dat opzicht erg beperkt en geeft niet de meerwaarde die het had kunnen zijn.
In de praktijk
Hoe vreemd, of doordacht, of ongewoon de bediening van een camera ook kan lijken wanneer de mogelijkheden worden opgesomd, de praktijk moet uitwijzen hoe het fotograferen met een camera ervaren wordt. Hierin speelt natuurlijk persoonlijke voorkeur een rol, maar ook de fysieke bouw van de fotograaf zelf. Dat is de reden waarom ik menig mirrorless camera niet prettig vind; ze zijn te klein, terwijl ik toch geen hele grote handen heb. De Leica SL daarentegen is alles behalve klein, en dat is wel iets om rekening mee te houden.
Hanteerbaarheid
Om een idee te krijgen; de Leica SL is ongeveer even groot als een Nikon D810 of een Canon EOS 5D mark IV, maar wel dunner. Wat gewicht betreft is de camera daardoor iets lichter dan deze Nikon of Canon, hoewel het niet veel uitmaakt. In tegenstelling tot de meeste spiegelreflex camera’s heeft de Leica SL geen ergonomisch gevormde grip. Dit is de prijs van het strakke design.
De Leica SL ligt door die strakke vormgeving niet als gegoten in de hand waardoor je pols iets meer belast wordt, zeker met een objectief zoals de Vario-Elmarit-SL 24-90mm f/2.8-4 ASPH dat groot en zwaar is. Voor mensen met grote handen zal het hanteren minder probleem opleveren dan mensen met kleinere handen, die – zoals ik uit eerste hand heb vernomen – de camera als bijzonder zwaar en log vinden. Dit was mede door de onbalans wat het grote zware 24-90mm objectief met zich mee brengt. Ik moet eerlijk toegeven dat ik de Leica SL in eerste instantie alles behalve prettig vond aanvoelen, maar dit gevoel is in de loop van de weken gebruik volledig is omgeslagen. Het is alsof ik even af moest van de gewenning aan de Canon camera’s.
De Zoeker
Het is de moeite waard om de zoeker van de Leica SL te benoemen. Het is zonder twijfel de beste elektronische zoeker die er momenteel is. Met zijn 4 miljoen beeldpunten is de scherpte ongekend, en het geeft het gevoel alsof je door een optische zoeker heen kijkt. De vergroting van deze zoeker bedraagt 0,8x en de oogschelp steekt zo ver achter de camera uit dat je niet continu met je neus tegen het LCD scherm aan gedrukt zit. Een oogsensor zorgt voor de schakeling tussen zoeker en LCD scherm.
Wat een minpunt genoemd kan worden is het verschijnen van de preview na het maken van een foto. Hiermee mis je de continuïteit van het kijken door een optische zoeker. Je kunt de preview niet afzonderlijk voor het LCD scherm of de zoeker instellen. Vooral bij serie opnamen is dit lastig omdat je als het ware achter de feiten aan loopt. Door het preview uit te zetten hou je alleen nog een ‘knipperend” beeld over, maar mis je vervolgens de mogelijkheid tot een snelle controle van belichting op het LCD scherm achter op de camera.
Het fotograferen van een huwelijk
Ik heb de camera bij verschillende gelegenheden ingezet, waaronder een huwelijksreportage. Dit was mijn inziens een dag waarbij de camera flink aan de tand gevoeld werd op het vlak van prestaties. Het gevoel in de hand was er een van zekerheid waarbij de camera snel en accuraat op de verschillende situaties wist te reageren. De scherpstelling verliep soepel en nauwkeurig en de bediening verliep zonder noemenswaardig probleem. Ik heb niet optimaal van de mogelijkheden gebruik gemaakt omdat ik de functies onder de verschillende knoppen (nog) niet blindelings kende. Om die reden kostte een instelling maken misschien iets langer dan anders nodig was geweest.
Aan het einde van de huwelijksdag heb ik gebruik gemaakt van de 11 beelden per seconde waartoe de Leica SL in staat is. Hier dient wel een kanttekening bij geplaatst te worden; bij 11 beelden per seconde wordt de AF, witbalans en belichting na de eerste meting vastgezet. Wil je die beperking niet, dan kun je niet sneller dan (maar) 7 beelden per seconden. Tijdens deze sessie, waarbij de bruid in het zonlicht danste, liep de buffer van de Leica SL snel vol. Er passen 33 raw bestanden in de buffer, wat neerkomt op niet meer dan 3 seconden onafgebroken foto’s maken op hoogste snelheid. Als die buffer eenmaal vol is duurt het een eeuwigheid voor alles naar de kaartjes is weggeschreven.
Tijdens het wegschrijven van beelden uit de buffer is de snelheid van de SD kaart bepalend voor het moment dat je weer kunt fotograferen. Wil je na de serie een enkele foto maken, dan kan dat relatief snel, maar als je een nieuwe serie wilt fotograferen op hoge snelheid, dan kan (of zal) het moment voorbij zijn wanneer de camera weer gereed is.
Een strobist modelshoot
In het hart van Utrecht ben ik aan de slag gegaan met een strobist fotoshoot van Wendy. Met de camera op de manual stand en een Profoto B2 flitser, aangestuurd via de Profoto A1 reportageflitser in X-sync stand, hebben we een aantal locaties uitgezocht. Naarmate de avond viel kreeg de autofocus het steeds moeilijker om scherp te stellen. Er waren regelmatig meerdere pogingen nodig voordat de Leica SL het scherpstelpunt vond, zowel met de Vario-Elmarit-SL 24-90mm f/2.8-4 ASPH als de APO-Summicron-SL 90mm f/2 ASPH. De Leica SL heeft een felle rode LED op de voorzijde die als AF hulplicht kan dienen, maar als de enorme 24-90mm voorzien is van de rechthoekige zonnekap wordt dit licht geblokkeerd. Ik realiseerde me pas veel later dat ik ook het AF hulplicht van de Profoto A1 flitser had kunnen gebruiken, of het modellicht van de Profoto B2.
Ondanks de moeite die de camera had, lukte het met enig geduld toch om bij het aanwezig licht scherp te stellen, zelfs op het donkerste plekje dat we langs de Oude Gracht uitgekozen hadden. Een oplossing zou handmatig scherpstellen zijn, waarbij het gebruik van focus peaking de scherpte snel en nauwkeurig op het juiste punt gesteld kan worden. Om vlot te kunnen schakelen tussen autofocus en manual focus moet je dan wel weten onder welke knop je die instelmogelijkheid hebt gezet.
Omdat de elektronische zoekers over het algemeen altijd de ingestelde belichting laten zien, kan het fotograferen met een handmatig ingestelde belichting een probleem opleveren wanneer je bij voorbeeld met flitssynchronisatietijden in een donkere omgeving werkt. De Leica SL heeft de mogelijkheid om (alleen) de manual stand uit deze belichting preview te halen. Op die manier kun je toch door de zoeker heen kijken wanneer je ver van de omgevingsbelichting gaat afwijken. Dit is een van de grote verschillen met een optische zoeker, waar dit niet nodig is.
Zeevonk in de nacht
In de zomer, als het zeewater gedurende lange tijd voldoende warm is, is er kans op een explosieve groei van het plankton met de naam zeevonk. Als het donker is zal dit millimeter grote diertje bij verstoring blauw licht uitstralen. Dit heet bioluminescentie en het is inmiddels een aardige publiekstrekker aan de Nederlandse stranden geworden. Dat was een heel mooie gelegenheid om de Leica SL in het donker uit te proberen, met hoge ISO waarden en handmatig scherpstellen. Vooral in het donker is kennis van het instellen van een camera erg belangrijk en ik merkte dat dit duidelijk niet het geval was. Niettemin lukte het om de oplichtende zeevonk vast te leggen.
Wat ik direct als storend ervaarde, was de ruisreductie voor lange sluitertijden. Daarmee duurt de foto twee maal zo lang als de ingestelde sluitertijd en soms is dat onwenselijk. Ik heb geprobeerd om dit uit te schakelen, maar het is me niet gelukt waardoor ik vast zat aan het onvermijdelijke wachten tussen de opnamen in. De camera geeft op het LCD scherm even aan dat de timer loopt, waarna het scherm zwart wordt. Heb je een echt lange sluitertijd, dan is het niet te zien dat de camera aan het belichten is tot een paar seconden voor het einde van de sluitertijd. Zo werkt het ook met de ruisreductie. Met andere woorden, je moet echt bewust blijven van de tijd dat de camera aan het belichten, danwel ruisreductie aan het toepassen is.
Om de verlichting van zeevonk vast te leggen was een hoge ISO waarde noodzakelijk. De Leica SL geeft de mogelijkheid om tot ISO50000 te fotograferen, maar de bruikbaarheid is met die hoge ISO waarden twijfelachtig. Vanaf ISO3200 begint de ruis een merkbare rol te spelen en ik heb gemerkt dat ISO6400 in feite de grens van wat acceptabel is. Natuurlijk is ook hier de persoonlijke voorkeur bepalend. Ik heb voor de zeevonk de camera vrijwel continu op ISO6400 gehouden. Een korte en simpele test met oplopende ISO waarden had me gewaarschuwd niet verder te gaan.
Landschapsfotografie
Tijdens een zonsondergang op de Strabrechtse Heide kreeg ik de gelegenheid om dynamisch bereik van de Leica SL in de praktijk te testen. Natuurlijk heeft ook deze camera de mogelijkheid tot bracketing opnamen, om zo een belichtingstrapje vast te leggen die dan later via software samengevoegd kan worden. Maar wanneer er bewegende dieren in beeld zijn wordt het samenvoegen een bewerkelijk proces, of zelfs onmogelijk. Een groot dynamisch bereik kan hier uitkomst in bieden.
Het oplichten van donkere delen in een foto kan een nadelig effect hebben; er kan een flinke toename in ruis ontstaan wat een foto simpelweg onbruikbaar kan maken. Bij de Leica SL is het mogelijk om tot 2 tot 3 stops te corrigeren. Hierdoor is de noodzaak voor het gebruik van bracketing of grijsverloopfilters een stuk kleiner geworden.
Tot slot
In totaal heb ik enkele weken lang met de Leica SL gefotografeerd, waarbij ik de gelegenheid heb gekregen om de camera onder leuke, unieke en uitdagende omstandigheden te gebruiken. Ik nam de camera met enige terughoudendheid in de hand maar ben in de loop van de weken de vorm en het gevoel van deze Leica steeds meer gaan waarderen. Het is heerlijk om een keer een mirrorless camera in de hand te hebben die niet “zo klein mogelijk en compact mogelijk” is. Het gewicht en formaat is functioneel en de strakke lijnen van het design vind ik prachtig. Hoewel persoonlijk, is de Leica SL in mijn ogen de mooiste mirrorless camera van het moment. De camera reageert snel en alert waardoor de kans dat je een foto misloopt klein is en de zoeker is bijna zo goed als een optische zoeker.
Het is echter niet zo dat het de perfecte camera is, dat zeker niet. Ergonomisch kan het beter (hoewel dit ten koste van het strakke design zou gaan) en de bediening van de camera zou op een aantal punten verbeterd kunnen worden. Denk daarbij aan de rudimentaire touchscreen functionaliteit, en enkele beperkingen wat betreft menu instellingen. Het trage wegschrijven van beelden uit de buffer zou zeker verbeterd moeten worden. Maar het zijn ook dingen waar je makkelijk mee kunt leven, zo lang je maar bewust bent van eventuele beperkingen die het oplevert. Wat ik nog wel apart wil vermelden betreft de resolutie van de Leica SL. De sensor telt een slordige 24 miljoen pixels, wat voor de meeste fotografen meer dan voldoende is, maar wat tegelijkertijd enigszins beperkt aanvoelt, zeker voor een camera van dit kaliber. Een hogere resolutie, in de buurt van de 40 tot 50 miljoen pixels zou de Leica SL een veel stevigere positie op de markt geven.
Zoals alle Leica camera’s heeft de SL ook een stevige prijs. Daarvoor krijg je een camera met een prachtig strak design en een sensor die “maar” 24 megapixels heeft. Ondanks de mogelijkheid tot 11 beelden per seconde is het geen snelheidsmonster en hoewel de autofocus is zeker niet slecht is, is het ook niet het beste wat je kunt krijgen. Alles bij elkaar opgeteld is het me niet geheel duidelijk geworden wat de doelgroep van deze camera is. Is het voor de professionele fotograaf? Of is het voor de rijke amateur die graag met een prachtige Leica camera rond loopt? Ik denk niet dat het belangrijk is om deze vraag te beantwoorden. Uiteindelijk gaat het toch om de resultaten die je met de camera kunt behalen, en daar valt bij de Leica SL weinig op aan te merken.
Voordelen
Design; met stip het mooiste van wat er nu op de markt verkrijgbaar isGoed formaat (niet te klein)
Fantastische elektronische zoeker
Mooi, helder en duidelijk vierkant LCD scherm op de schouder van de camera
Dual SD kaart
Batterijcompartiment ontwerp
GPS en WiFi functies ingebouwd
Dioptrie instelwiel goed doordacht
Camera reageert snel
Kan tot 11 beelden per seconde fotograferen
Heel veel autofocus punten die een groot deel van het beeld beslaan
Uitgebreid instelbare auto ISO
Eenvoudige menu structuur
Functies van de knoppen naar wens in te stellen
4K filmen en gamma L-log mogelijk (doch niet getest)
Nadelen
Ergonomie niet optimaalMenu instelmogelijkheden enigszins beperkt
Bij 11 beelden per seconden geen continu AF, witbalans en belichtingsmeting
Geheugenbuffer loopt uiterst langzaam leeg.
Geen duidelijke signalering dat de camera actief is bij lange sluitertijden
Lange sluitertijden ruisreductie kan niet uitgezet worden
AF tracking houdt het soms niet bij
Cropfactor bij 4K filmen
Beperkt opslag instelmogelijkheden
Onduidelijke aanduiding voor uitlijnen objectief camera bij lenswissel
Touchscreen functionaliteit beperkt