Begin 2015 ben ik regelmatig op pad gegaan om de volle Maan te fotograferen. Hoog aan de hemel is de volle Maan eenvoudig te fotograferen: bij voorkeur een flink teleobjectief , de camera op ISO100, diafragma f/8 en ongeveer 1/250 seconde doet de truc. Het resultaat is een mooi ‘portret’ van de Maan tegen een inktzwarte achtergrond.

Heb je eenmaal deze foto gemaakt, dan hoef je nooit meer een nieuwe te maken. Elke nieuwe poging zal exact dezelfde foto opleveren. Niettemin blijft het aantrekkelijk om het toch weer eens te proberen, om vervolgens opnieuw tot de conclusie te komen dat de foto niet anders is dan de vorige keer. Het lijkt dan al snel alsof de Maan niet op een andere manier op de foto kan komen, en al helemaal niet samen met de omgeving.

Het beste moment om de volle Maan op de foto te krijgen is rond zonsondergang of zonsopkomst. Dat klinkt in eerste instantie vreemd, maar dat wordt logisch als je bedenkt dat op dat moment het landschap en de lucht nog verlicht wordt. De helderheid van de Maan ligt dan redelijk dicht bij de helderheid van het landschap. Met andere woorden: we kunnen met één enkele foto het landschap èn de Maan goed belichten. Een bijkomend voordeel is, dat de volle Maan dan laag aan de hemel staat, vlak boven de horizon, zodat we een mooie landschapsfoto kunnen maken met de Maan in beeld.

De vorige keer dat ik de volle Maan ging fotograferen was ik een dag te laat: de zon was al onder voor de Maan opkwam. Het was daarom al te donker waardoor ik toch genoodzaakt was om te werken met twee verschillende belichtingen: een voor het landschap, en een voor de volle Maan. Dit keer was ik echter op de juiste dag op pad gegaan: de Maan kwam ongeveer een uur voor zonsondergang op waardoor het landschap nog mooi verlicht werd door het warme licht van de avond.

De maan, tien minuten na opkomst aan de Zuid-Oostelijke hemel.

Volle Maan en een opkomende Gordel van Venus (400mm brandpunt)

Het viel niet mee om de Maan zo laag aan de hemel te vinden. Maar als je die enorme schijf eenmaal ontdekt hebt lijkt deze ook met de minuut helderder te worden (het lijkt niet zo: het is ook zo). Hoewel de details van het maanoppervlak (nog) niet te zien zijn, geeft het wel de gelegenheid om bijzondere landschapsfoto's te maken met de Maan als onderwerp. Het kost echter wel de nodige voorbereiding want de opkomst van de Maan gaat sneller dan je denkt. Het is daarom belangrijk om op tijd op de juiste plek te staan. Een leuke bijkomstigheid van dit tijdstip is de verkleuring van de lucht, laag aan de Oostelijke horizon. Die gaat van roze naar paars en als de zon dan eindelijk onder is gegaan wordt een donkere blauwpaarse band onder die roze lucht zichtbaar. Dit is de schaduw die de Aarde in de atmosfeer werpt. Een fenomeen dat de Gordel van Venus genoemd wordt (Belt of Venus). En daarin hangt de volle Maan te schitteren.

Het beste moment om de volle Maan te fotograferen: laag aan de hemel.

Ik vind dat landschappen nog altijd veel te veel met extreme groothoek gefotografeerd worden. Het is alsof veel fotografen alleen maar veel op de foto willen hebben. De keuze om de Maan ook op die manier in een landschap te fotograferen zal op een teleurstelling kunnen uitdraaien. Ten minste, als het daadwerkelijk om de Maan als onderwerp gaat. We ervaren een indrukwekkend hemellichaam in de lucht, zeker als ze laag aan de hemel staat. Dat kan dan ook alleen indrukwekkend op de foto komen als we gebruik maken van een teleobjectief zodat de Maan voldoende groot in beeld komt. Een brandpunt van 150mm tot 200mm op een full frame camera is zo ongeveer het minimum. Doe je dat niet, dan zal de Maan altijd (veel te) klein op de foto staan.

De Maan in de Gordel van Venus.

Hou ook rekening met de sluitertijd, zeker bij brandpunten die (heel) lang zijn. Om landschappen te fotografen wordt namelijk altijd geadviseerd om lage ISO waarden te gebruiken teneinde ruis te voorkomen. Maak die vergissing niet als je de Maan in het landschap gaat fotografen.

Iedereen die wel eens sterrenfoto's gemaakt heeft weet alles van de beweging van de sterrenhemel die door de draaiing van de Aarde veroorzaakt wordt. Met de Maan en de zon gebeurt hetzelfde. Met de zon zullen we dat nooit merken omdat de sluitertijden overdag zo kort zijn. In het vallende duister van de avond merken we dat echter wel. Gebruik net als bij sterrenfoto's de "regel van 600" waarmee de maximale sluitertijd uitgerekend kan worden (600 / (brandpunt * cropfactor) = maximale belichtingstijd in seconden). Dit betekent dat bij een 200mm objectief op een full frame camera je maximaal 3 seconden mag belichten en bij een 400mm objectief maximaal 1,5 seconde. En wil je zeker zijn; maak er dan de regel van 500 of zelfs 400 van. Dit betekent dat de ISO omhoog moet. Soms zelfs heel hoog. Dat hoort er gewoon bij.

De Maan door het hoge gras heen gefotografeerd.

Nog nèt acceptabel wat kwaliteit betreft.

Het verschil in helderheid wordt te groot om realistisch vast te kunnen leggen.

Volle Maan door de takken van een vliegden.

Uiteindelijk zal het te donker zijn om de Maan als nog een 'herkenbaar' object vast te leggen. Het landschap wordt steeds donkerder en de lucht kleurt van (donker) blauw naar de nachtelijke sterrenhemel. De Maan blijft echter verschrikkelijk helder stralen en ze geeft zoveel licht dat er schaduwen in het duister van de nacht te zien zijn. De Maan zal in een foto nog slechts als een felle 'vlek' aan de hemel zijn als we foto's van het landschap maken.

Een typisch nachtelijk landschap met de Volle Maan.

Wil je de Maan ook in het schemer fotograferen? Zoek dan naar de tijden van zonsopkomst en maanopkomst in een app op je telefoon, of op de verschillende websites die deze informatie bieden. De Photographers Ephemeris is er een van die zeker de moeite waard is omdat die ook de richting weergeeft waar de Maan opkomt. Het is elke 28 dagen volle Maan, dus er zijn kansen genoeg om het uit te proberen.
Tips voor het fotograferen van de maan