Audio is een essentieel onderdeel van een video. In mijn blog over filmen met een systeemcamera ben ik hier al op ingegaan, maar naar aanleiding hiervan zijn er toch nog veel vragen binnengekomen. In dit blog wil ik dan ook graag wat dieper op de materie ingaan, specifieke vragen zijn "Voor welke klus kies ik de juiste microfoon?" en "Hoe kan ik mijn audio kwaliteit verbeteren?". Laten we beginnen bij de microfoons.

Je vindt het vanzelfsprekend dat je voor beeld een bepaald objectief wilt gebruiken, dit geldt voor microfoons eigenlijk niet anders. De ene microfoon is de andere niet, dus de keuze van welke microfoon we willen gebruiken hangt sterk af van wat we willen opnemen. Gaat het bijvoorbeeld om een interview of een registratie van een event? Ben ik op zoek naar een “high end” geluid voor cinema of wil ik gewoon net even iets meer dan wat de ingebouwde microfoon van mijn camera kan bieden?

Bij de keuze van de microfoon krijgen we te maken met welk karakter - ofwel richtingskarakteristiek - de microfoon heeft. Daarnaast zijn er ook nog verschillen in een dynamische microfoon en de condensator microfoon. Een dynamische microfoon maakt gebruik van een mechanisch principe en heeft geen aparte voeding nodig, maar is wat minder gevoelig en werkt daarom eigenlijk alleen op een korte afstand. Een condensator microfoon heeft wel een voeding nodig, maar is daarentegen veel gevoeliger en in staat het geluid over een grotere afstand te registreren. Simpel samengevat hebben we dus te maken met het principe en het karakter van een microfoon.

De richtingskarakteristiek

Een Omnidirectional is, zoals de naam al doet vermoeden, rondom gevoelig en wordt veelal toegepast op lavaliers (dasspeld) microfoons. Dit type microfoon gebruiken we eigenlijk alleen voor spraak of interview toepassingen en veelal in combinatie met een draadloos systeem, maar daarover later meer. Ook de handheld reporter microfoons maken gebruik van deze karakteristiek, nadeel is wel dat ze zo dicht mogelijk bij de bron geplaatst moeten worden om het signaal goed op te kunnen pakken.

Een Cardioid, ook wel Unidirectional genoemd, heeft een wat meer gerichter opnamepatroon en is daardoor meer geschikt om bijgeluiden te elimineren. Deze vorm is ook wel bekend als nierkarakteristiek. De populaire Sennheiser MKE 40 maakt juist om die reden gebruik van deze richtingskarakteristiek en ook bij zangmicrofoons is dit een veelvoorkomend patroon. Dit zijn in de regel ook weer dynamische microfoons.

De Super Cardioid en de Hyper Cardioid zijn condensator microfoons waarbij duidelijk te zien is dat ze minder geluid van de zijkant opvangen, maar aan de achterkant wel weer iets gevoeliger zijn. We noemen dit een Shotgun - of een richtmicrofoon en deze worden bij video verreweg het meeste gebruikt. Ook dit type microfoon kent enkele nadelen, ze kunnen gevoelig zijn voor contactgeluid, gebruik daarom een shockmount als je deze op je camera bevestigt. En om dat de lengte van de microfoon als een soort filter werkt, is deze uiterst gevoelig voor wind. Binnen geeft dit nauwelijks problemen, maar gebruik buiten vooral een windjammer (Deadcat), anders bestaat de kans dat het geruis van de wind harder overkomt dan het signaal dat je op wilde nemen.

Veelal treffen we op dit type microfoon ook een 'highpass' of 'lowcut' filter aan. Dit zijn twee verschillende termen die hetzelfde betekenen, namelijk het niet doorlaten van lagere frequenties (meestal tussen de 20 Hz en 150 Hz). Dit om met name de zwaardere bijgeluiden weg te filteren, denk aan het geluid van een airco of voorbij rijdende trams. lage tonen dragen immers verder dan hoge tonen, als je bijvoorbeeld ooit een festival hebt bezocht weet dat je het geluid van de bass al van grote afstand te horen is.

De huidige ontwikkelingen in hoe we camera’s zijn gaan gebruiken, vraagt ook om een andere benadering van de microfoon. Enkele voorbeelden hiervan zijn de Røde Videomic Pro+ en de recent ontwikkelde Røde Videomic NTG. Beide microfoons hebben de mogelijkheid gebruik te maken van een Safety track, waarvan je in de nabewerking op terug kan vallen als het signaal achteraf overstuurd blijkt te zijn. In de regel neemt een shotgun microfoon op één kanaal op, maar als je het signaal dubbel opneemt heb ik nog steeds een mono signaal (alleen dan over twee kanalen). Door juist dat tweede kanaal op een lagere geluidssterkte ( -20Db ) op te nemen, kan ik uitwijken als mijn oorspronkelijke instelling toch overwacht gaat clippen.

Zowel de Røde Videomic Pro+ als de Røde Videomic NTG worden gevoed door een oplaadbare batterij en schakelen zichzelf automatisch in - of uit bij het aanzetten van de camera. Ook zijn ze standaard voorzien van een shockmount om ieder contactgeluid te elimineren. Bij de NTG is er zelfs de mogelijkheid het uitgangssignaal middels een variabele gain-control te beïnvloeden.

Røde Videomic NTG

Meer professionele microfoons zijn voorzien van een gebalanceerde XLR connector, waarbij het mogelijk is langere kabels te gebruiken zonder signaalverlies. Binnen deze categorie is er een enorme diversiteit aan microfoons voor meer specifiekere toepassing waarin de hoogste audiokwaliteit gehaald moet kunnen worden. Omdat het condensator microfoons zijn betekent het dat ze spanning nodig hebben om te kunnen werken. Meestal wordt de microfoon van spanning voorzien door een batterij, maar er zijn ook microfoons die fantoom gevoed moeten worden (48v). Deze microfoons zijn wat minder gevoelig voor brom, maar kunnen alleen gebruikt worden als de audio interface deze ondersteunt. In de regel worden deze microfoons in combinatie met een audiorecorder gebruikt om nog meer controle over het geluid te kunnen krijgen.

Over het algemeen zijn microfoons voor mono ontwikkeld, wat op zich logisch is omdat we in de regel het geluid willen isoleren van de omgeving. Zijn we op zoek naar een meer ruimtelijk geluid, dan kunnen we gebruik maken van een stereo microfoon. Feitelijk bestaat deze uit twee microfoons die onder een hoek geplaatst zijn (de X-Y configuratie). Dit type microfoon is in de regel Omnidirectional juist omdat we hier in een breed spectrum willen opnemen. Dit type microfoon is uitstekend geschikt voor het opnemen van een muziek registratie, maar houd er rekening mee dat deze gevoeliger is voor omgevingsgeluid en zeker niet aan te raden zijn als we een grotere afstand willen overbruggen.

Een microfoon bevestigen

De meeste camera's zijn voorzien van één audio-ingang, vaak is deze niet van de allerhoogste kwaliteit. Hij werkt prima met een standaard TRS kabeltje, maar ga hier vooral geen zwaardere kabels aanhangen met als gevolg interne breuk van je audio ingang. Om dit te voorkomen kun je gebruik maken van een zogenaamde Jerkstopper. Deze vangt onverwachte beweging op zodat je audio poort niet voorgoed onbruikbaar wordt (een Jerkstopper is minder dan 20 euro, een reparatie gemiddeld 200 euro).

Voor het goed opnemen van je audio is een koptelefoon essentieel. Je kan natuurlijk vertrouwen op je audiolevels in de camera, alleen zegt dat uitsluitend iets over de sterkte van het signaal en helaas niets over de 'kleuring' van het geluid. Iedere microfoon heeft een frequentiebereik waarin deze geluid kan opnemen. Simpel gezecht is dit het dynamisch bereik tussen hoge en lage tonen. Bij teveel hoge tonen en een gebrek aan lage tonen, resulteert dit vaak in een wat blikkerig geluid met weinig body. Helaas is dat in de camera niet aan te passen en ook zeker niet in de nabewerking. Als je echt audio van een hoge kwaliteit wilt hebben is daarom het verstandig te investeren in een externe recorder. Deze is, naast een betere voorversterker, voorzien van een equalizer waarbij je wel de mogelijkheid heb de klankkleur aan te passen.

Bad audio kills your picture

Naast Mp3, wat de meeste camera’s als standaard ondersteunen, kan je door middel van een externe recorder ook gebruik maken van Wave Audio Vorm (WAV) files. WAV gaat beduidend beter om met het frequentiebereik en is hierdoor in staat de dynamiek die je microfoon heeft wel te vertalen naar een meer ruimtelijk geluid. Vergelijk het een beetje met wat Raw of Jpeg voor beeld doet, ditzelfde geldt eigenlijk ook voor geluid. Bij geluidsopnames noemen we dit de Bitrate en wat kleurdiepte doet voor beeld doet de bitrate voor geluid.

Naast een externe recorder, kan ik gebruik maken van een zogenaamde compressor of limmiter om grote verschillen tussen hard en zacht beter te controleren. Als het signaal te hard binnenkomt kan ik wel het volume aanpassen, maar helaas heeft dat dan ook gevolgen de wat zwakkere signalen. Wat ik eigenlijk wil is dat de grootste pieken in het geluid wat afgevlakt worden zonder signaalverlies in de zwakkere delen. Het geluidsniveau wordt als het ware wat meer naar elkaar toe, waardoor het plezieriger is om naar te luisteren en uiteraard werkt dit beter bij WAV dan bij Mp3.

Om je audio goed te kunnen beoordelen heb je wel een geschikte koptelefoon nodig. En nee, die van je telefoon zijn niet echt bruikbaar. Kies het liefst voor een gesloten systeem waarbij omgevingsgeluid nauwelijks invloed heeft en je daardoor meer kan concentreren op je audio. Met name de 'S' en de 'P' klanken kunnen nog wel eens verstoring geven en helaas zijn deze ook in de post processing niet meer te repareren.

Draadloos

We leven in een draadloze tijd, alles is tegenwoordig draadloos. Denk aan je GSM, afstandsbediening, GPS satellieten; eigenlijk is overal wel een draadloze oplossing voor. Om dit alles een beetje onder controle te kunnen houden zijn er afspraken gemaakt binnen welke bandbreedte deze gebruikt mogen worden. De UHF (Ultra High frequency), waaronder ook de zeer populaire 2.4Ghz band valt, wordt verreweg het meest toegepast omdat deze vergunningsvrij te gebruiken is. Er is echter een nadeel, omdat de 2.4Ghz band ook voor heel veel andere toepassingen gebruikt wordt (zoals WiFi) zijn ze niet altijd vrij van storing. In de praktijk zal dit voor de meeste van ons nauwelijks problemen geven, omdat we op vrij korte afstand werken. Dat is wellicht ook de reden waarom sommige fabrikanten kiezen voor een andere bandbreedte om een stabieler en vooral een storingsvrije verbinding te kunnen garanderen, zeker als ze voor professionele toepassingen gebruikt moeten kunnen worden maar houdt er rekening mee dat voor sommige systemen dan weer wel een vergunning nodig hebt.

Draadloze oplossingen waren tot voor kort niet binnen het bereik van de gemiddelde gebruiker, maar ze zijn door toepassing van de huidige digitale techniek uiterst betaalbaar en passen daarmee gemakkelijk binnen ieders budget. Verreweg de meeste draadloze systemen werken een op een, dat wil zeggen voor een zender heb ik een ontvanger. Ik kan dus niet meerdere zenders aan een ontvanger koppelen. Heb ik wel die behoefte, dan kan ik gebruik maken van een dual channel systeem zoals de Boya BY-WM8 pro-K2, deze heeft een twee kanaals ontvanger zodat ik hiermee wel met twee zenders kan werken.

Boya BY-WM8 pro-K2

Audio in je edit

Draai je bijvoorbeeld en interview, dan wil je dat het geluid en het beeld 'sync' blijven lopen. Als je iemand voor de camera hebt die daar ervaren mee is dan mag je jezelf gelukkig prijzen, maar de meeste mensen lijken in een soort van stress te schieten en dat betekent eindeloze uh's en ah’s. Wat het nog lastiger maakt is als de geïnterviewde met regelmaat naar zijn aantekeningen kijkt om zichzelf er aan te herinneren welk verhaal hij vertellen wil. En dan wordt het lastig. Niet in de zin van een uitdaging, maar echt serieus lastig. In dat geval is je audio leidend, het verhaal moet kloppen en de wat lastigere overgangen kan ik qua beeld invullen met “B Roll” iets wat ik in mijn eerdere blog al benoemd had.

Je kan er natuurlijk ook voor kiezen om bij sommige scènes gebruik te maken van muziek, maar zorg er wel voor dat deze qua sfeer en ritme aansluiten bij het beeld wat je vertellen wilt. En houd er bij de keuze van je muziek wel rekening mee dat deze rechtenvrij gebruikt mag worden, zeker als je film een commercieel belang dient of op openbare kanalen te zien is. Op de meeste muziek zijn auteursrechten van toepassing, deze kun je zonder toestemming dus niet gebruiken. Gelukkig is er genoeg rechtenvrije content te vinden, bijvoorbeeld op de YouTube Audio Library. Veelal kan je dit vrij gebruiken en in een enkele keer hoef je alleen de auteur te vermelden in de aftiteling, maar kosten zijn hier niet aan verbonden.

Heb je de behoefte om te ervaren wat een bepaalde microfoon in verschillende opname situaties kan doen voor je? Hiervoor heeft Røde de Soundbooth ontwikkeld, waarbij het mogelijk is verschillende microfoons met elkaar te vergelijken. Klik hier voor meer informatie over de Røde Soundbooth

Røde Soundbooth